Mijn Passie? Delen(want 'Gedeelde Vreugd=Dubbele Vreugd & Gedeelde Smart=Halve Smart).Zie mijn Blog-bijdragen dus als mijn middel om wat me interesseert te delen. Als Links, Reposts, en regelmatig in de vorm van Column, Analyse of Commentaar & al dan niet bijtend, ironisch, of roerend statement. Mijn intentie is iedere dag iets van waarde door te geven... Ik krijg ook graag feedback; dus Volgen en Reageren stel ik zeer op prijs!
Jij hebt waarschijnlijk resten van twee of meer #pesticiden in je lichaam. Dat geldt namelijk voor 84% van alle Europeanen. Maar de #EU kan en moet een ambitieus plan tegen pesticiden doorvoeren. Sluit je aan! https://t.co/74FqWWwXQl
— Aart Dekker (@AartDekker) September 25, 2024
Op https://t.co/eHWhRt5QM3 "Fokke & Sukke op het Kinderboekenbal" https://t.co/I1sjriDtfs
— Aart Dekker (@AartDekker) September 30, 2024
>#MarjoleinFaber #Marjolein #Faber #noodwet #asielcrisis #Donald #Duck #DonaldDuck @delimburger pic.twitter.com/OLcIEejq6n
— Ruben L. Oppenheimer 🏴☠️ (@RLOppenheimer) September 28, 2024
.jpg)
Volgens de psychopaten van Bruin-1 - a.k.a. Het kabinet Schoof – zit criminaliteit in de genen van de tsunami´s aan niet-Nederlandse/Westerse asielzoekers...
Niet alleen zijn er geen Tsunami´s...
... en is die relatie met criminaliteit te aan te tonen
-wél die met armoede en kansarm zijn-
in het artikel hieronder wordt ook nog eens hard gemaakt dat bij onze tegenvoeters in Nieuw-Zeeland die genetische correlativiteit juist andersom blijkt te liggen...
Want )fragment':
`.... In de Maori-taal heet het verdrag ‘Te Tiriti o Waitangi’.
Deze versie is geen directe vertaling van het Engelse document, zoals vaak wordt gedacht. In de Maori-versie staat weliswaar dat de Britse Kroon het bestuur overneemt, maar dit was volgens historici gericht op losgeslagen Britse zeehond- en walvisvaarders, die prostitutie, ziekten, alcohol en wapens introduceerden in Nieuw-Zeeland. Met grote chaos tot gevolg. Maori-leiders riepen koningin Victoria op om haar onderdanen te beteugelen.
achtergrond
Nieuw-Zeeland De relatie tussen de inheemse Maori-bevolking en de nieuwe regering van premier Chris Luxon staat onder grote druk. Inzet is de afschaffing van speciaal beleid voor Maori. „Ze willen ons uitroeien.”
Auteurs Meike Wijers
Gepubliceerd op 1 februari 2024 (Originele artikel en meer op NRC.nl --- Hier ---)
Een „driekoppige taniwha” (driekoppig monster) en de „vijand van Maori”. Zo noemen Maori-leiders de Nieuw-Zeelandse regering, die net twee maanden aan de macht is. Het broeit in Nieuw-Zeeland sinds het aantreden van de coalitieregering, met name onder de inheemse Maori-bevolking.
De nieuwe regering bestaat uit de conservatieve National Party van premier Chris Luxon en de populistische partijen New Zealand First en ACT. Sinds zijn aantreden eind november heeft premier Luxon haast gemaakt met het terugdraaien van het beleid van zijn voorgangers. Zijn regering is van plan om verschillende wetten te schrappen die al jarenlang bestaan om de positie van de inheemse bevolking te verbeteren.
Specifiek beleid voor de Maori, die zo’n 17 procent van de bevolking uitmaken, is er volgens deskundigen niet voor niets. Uit de meest recente volkstelling uit 2018 blijkt dat deze groep het op veel vlakken slechter doet dan de rest van de bevolking. De werkloosheid is bijna twee keer zo hoog, de gemiddelde levensverwachting ligt zeven jaar lager, een onevenredig groot aantal Maori zit in de gevangenis, en ze zijn veel minder welvarend dan de rest van de bevolking.
Toch zegt Luxon dat hij „niet gelooft in een apart systeem voor Maori en een ander systeem voor niet-Maori”. In zijn eerste week schrapte hij het beleid dat roken op de lange termijn uit de samenleving moest bannen. Zo’n 20 procent van de inheemse bevolking rookt, tegenover een nationaal gemiddelde van 8 procent. Maori-leiders hadden daarom gepleit voor de strenge rookwet.
Ook wil de regering het gebruik van de Maori-taal, het te reo(de taal), in overheidsinstellingen flink beperken. Het is een groot contrast met het beleid van oud-Labour premier Jacinda Ardern, die een jaar geleden afscheid nam, en haar opvolger Chris Hipkins, onder wiens leiding Labour de laatste verkiezingen verloor. Zij lieten zich voorstaan op samenwerking met Maori en omarmden de taal. Er werd zelfs overwogen om Nieuw-Zeeland zijn oorspronkelijke naam terug te geven: Aotearoa (land van de lange witte wolk). Dat is onder de nieuwe regering ondenkbaar.
Maar de grootste ophef gaat over het Verdrag van Waitangi. Dit verdrag uit 1840 geldt als het stichtingsdocument van Nieuw-Zeeland, dat geen grondwet heeft. Onlangs lekte de ontwerptekst van een nieuwe wet uit. De wet, aangedragen door de radicaal-rechtse coalitiepartij ACT, wil de „principes van het Verdrag van Waitangi” herzien.
In de voorgestelde wet staat dat de regering de baas is van alle Nieuw-Zeelanders en dat alle Nieuw-Zeelanders gelijk zijn. Dat klinkt onschuldig, maar volgens Maori wordt de tekst van het verdrag opzettelijk uit zijn verband gerukt. „Alle verwijzingen naar de Maori als de oorspronkelijke bewoners en rechtmatige eigenaren van het land willen ze uit het verdrag halen”, zegt Margaret Mutu, hoogleraar Maori-studies aan de Auckland Universiteit aan de telefoon. „Wat heel duidelijk wordt uit die gelekte tekst is dat we niet langer wettelijk erkend worden als Maori, maar alleen als Nieuw-Zeelander. Er wordt geen onderscheid meer gemaakt. Met andere woorden: ze willen ons uitroeien.”
Het zorgde voor een golf aan verontwaardiging. Leden van de Te Pati Maori-partij beschuldigen de regering van „witte suprematie”. Dat snapt Mutu wel. „Deze wet is bedoeld om ons te assimileren. Ze proberen ons het recht om Maori te zijn af te nemen.”
Viering van Waitangi Day in Waitangi, Nieuw-Zeeland, 6 februari 2023. Jaarlijks vieren Maori de ondertekening van het Verdrag van Waitangi op 6 februari 1840. Foto Fiona Goodall/Getty Images
Naar verwachting bereiken de verhitte gemoederen de komende dagen een nieuw hoogtepunt. Dinsdag 6 februari is het Waitangi Dag, dan wordt de ondertekening van het Waitangi Verdrag tussen de Britse Kroon en Maori-leiders herdacht. Zaterdag beginnen de activiteiten waar naar verwachting zo’n tachtigduizend bezoekers op af komen, twee keer zo veel als gebruikelijk.
Margaret Mutu is al een paar dagen op de historische plek, aan de oevers van de Waitangi rivier in het hoge noorden van het land. Ze is lid van de National Iwi Chairs Forum, de koepelorganisatie van Maori-stammen in heel het land. Een iwi is een stam, die samengesteld is uit verschillende familiegroepen; zogeheten hapu. Ze zijn bijeengekomen om de escalerende situatie te bespreken. „We proberen onze jongeren kalm te houden, maar ze zijn heel kwaad. Als de regering die wet niet intrekt, kunnen we niet voorkomen dat de woede overkookt.”
Het is niet de eerste keer dat het verdrag onderwerp van discussie is. Hoewel het Verdrag van Waitangi internationaal wordt gezien als een van de belangrijkste verdragen tussen een oorspronkelijke bevolkingsgroep en zijn kolonisatoren, is er al sinds de ondertekening onenigheid over de inhoud. Volgens Maori is het Engelstalige document, dat op 6 februari 1840 werd ondertekend door kapitein William Hobson, een afgevaardigde van de Britse Kroon, en ruim veertig Maori-leiders, gebaseerd op een leugen.
In de Maori-taal heet het verdrag ‘Te Tiriti o Waitangi’. Deze versie is geen directe vertaling van het Engelse document, zoals vaak wordt gedacht. In de Maori-versie staat weliswaar dat de Britse Kroon het bestuur overneemt, maar dit was volgens historici gericht op losgeslagen Britse zeehond- en walvisvaarders, die prostitutie, ziekten, alcohol en wapens introduceerden in Nieuw-Zeeland. Met grote chaos tot gevolg. Maori-leiders riepen koningin Victoria op om haar onderdanen te beteugelen.
Om dat te bereiken, gingen ze akkoord met het plan om de Britten het bestuur in handen te geven. „Maar Maori hebben nooit ingestemd met de Engelstalige versie waarin staat dat we onze soevereiniteit opgeven”, zegt Mutu. De Maori-leiders in Waitangi die het Engelse verdrag tekenden, dachten dat de tekst overeenkwam met die in het Maori. Later werd duidelijk dat er essentiële verschillen waren.
De Maori-versie werd door meer dan vijfhonderd Maori-stamhoofden in heel het land ondertekend. Hierin stond dat zij de zeggenschap over hun land, mensen en de schatten, zowel fysiek als immaterieel, zouden behouden. Al decennialang voeren Maori actie om de naleving van het originele document ‘Te Tiriti o Waitangi’ af te dwingen.
Ongeacht welke versie van het verdrag hebben de Britse kolonisten de afspraken uit 1840 meermaals geschonden. De Maori waren gelijke rechten beloofd, maar toen in 1852 het eerste parlement van Nieuw-Zeeland werd opgericht, mochten ze niet stemmen. Lang golden er wetten om Nieuw-Zeeland „zo wit mogelijk” te houden. Inheemse bewoners werd verboden om hun eigen taal te spreken.
In Aotearoa Nieuw-Zeeland beleeft de Maori-taal een opleving
In de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw groeide het verzet tegen de onderdrukking van de Maori taal en cultuur. De emancipatiebeweging Nga Tamatoa (de Jonge Strijders) kreeg het voor elkaar dat de het te reo Maori in 1987 werd erkend als een van de officiële talen van Nieuw-Zeeland.
Josie Keelan (71) was lid van die invloedrijke groep jonge Maori. „In die tijd waren we nog onzichtbaar, we hebben hard gevochten voor onze rechten. Het is verdrietig dat de regering nu de klok wil terugdraaien”, zegt ze aan de telefoon. De groep hield na enkele jaren op te bestaan, al is Keelan nog steeds lokaal actief. Ze hoopt dat het huidige debat ook positieve gevolgen heeft. „Hopelijk leren meer mensen wat er daadwerkelijk in het verdrag staat.”
Margaret Mutu, hoogleraar Maori-studies aan de Auckland Universiteit,
Er is de afgelopen vijftig jaar veel veranderd, zegt ook Margaret Mutu (70). „Als kind werd me verteld dat ik dom was omdat ik Maori was, en dat ik nooit succesvol zou zijn. Ik schaamde me om Maori te zijn. Ook mijn kinderen herkennen dat gevoel. Maar mijn kleinkinderen hebben de schaamte definitief van zich afgeschud. Zij dulden geen racisme meer.”
Nu zijn het opnieuw de jongeren die zich het hardst verzetten. Zoals het nieuwe parlementslid voor de Te Pati Maori-partij Hana-Rawhiti Maipi-Clarke, met haar 21 jaar het jongste parlementslid in Nieuw-Zeeland in 170 jaar. Haar strijdlustige maidenspeech, waarin ze een haka doet (een ceremoniële Maori-dans) en fel uithaalt naar de regering, ging de wereld over.
Maandag, de dag voor Waitangi Dag, worden politici verwelkomd in Waitangi bij de marae, een Maori-gemeenschapshuis. Ook premier Chris Luxon en zijn coalitiepartner David Seymour van de ACT-partij, die met het omstreden wetsvoorstel kwam, zijn erbij. De 70-jarige Mutu verwacht dat vooral jonge Maori de aandacht zullen opeisen. „In de jaren zeventig haalden we de Nieuw-Zeelandse vlag neer en vervingen die door de Maori-vlag. Ik weet zeker dat jongeren weer met creatieve acties komen”, zegt ze. Politici zullen verwelkomd worden, maar moeten zich volgens Mutu voorbereiden op een pittig debat. „We zijn klaar voor de strijd.”
Een versie van dit artikel verscheen ook in de krant van 2 februari 2024.
Op https://t.co/eHWhRt5QM3 zag ik "Fokke & Sukke" Diep! Nieuwe buren, #NOODWET https://t.co/By1HFxxfsw
— Aart Dekker (@AartDekker) September 27, 2024
|
|
|
|
|
|
|
Wil je weten wat je kunt verwachten, bekijk hier hoe de dag er uit ziet en bekijk de aftermovie van de vorige editie. Hartelijke groet, Donna van den Muijsenberg Team Schrijf Je Vrij Amnesty International  |
|---|
 | Een mooie actie van Amnesty International Nederland, zeker voor mensen die van (brieven) schrijven houden. Wel een marathon, en daarom vanwege mijn gezondheid voor mij niet haalbaar - maar anders zou ik me wellicht aanmelden; het lijkt me iig leuk om een keur te doen - maar wellicht is er iemand anders die hier wel toe in staat is..? In dat geval wil ik als sponsor een kleine bijdrage leveren... Anybody? (AD) |
Jij hebt waarschijnlijk resten van twee of meer #pesticiden in je lichaam. Dat geldt namelijk voor 84% van alle Europeanen. Maar de #EU kan en moet een ambitieus plan tegen pesticiden doorvoeren. Sluit je aan! https://t.co/74FqWWwXQl
— Aart Dekker (@AartDekker) September 25, 2024
SeriesFanatics24 aug 2018
Young Sheldon doesn't believe in the God and questions Church Pastor Jeff's Logic behind the existence of God. His family is afraid that he is going to embarrass the Priest, therefore, it makes for a super funny scene. This short clip is taken from the sitcom Young Sheldon S01E03 - "Poker Faith and Eggs."
Ik ben een Science Fiction liefhebber; zo'n beetje van mijn 10e t/m mijn 15e las ik in een tempo van 4 boeken per week/per 2 weken, de bibliotheek wat betreft dat genre leeg.
Denk trouwens niet dat het het enige was wat ik las; er waren nog een paar genres die ik 'er nog bij deed', maar zo breed als mijn interesse aan onderwerpen nu is, was deze in mijn jeugd en jonge jaren nog niet.
Op mijn 15e ontdekte ik basketball als serieus virus voor mij, en dat nam een forse hap uit mijn voor lezen beschikbare tijd, al las ik de echte klassiekers in het Sci-Fi nog wel een tijdje door. Ook namen mijn fondsen iets toe - dat had dan trouwens weer niets met basketball te maken; in tegendeel! - waardoor ik in toenemend tempo boeken kon gaan kopen...
Zo vanaf mijn 25e werd mijn vrije tijd schaarser, vanaf mijn 30e halveerde door chronische ziekte mijn energie & werd mijn leessnelheid door oogproblemen gedecimeerd, bovendien verbreedde mijn interesse zich nogal..resultaat: ik heb nog een paar duizend ongelezen boeken staan...of ik die ooit nog 'uit' krijg..?
Ik ben gelovig opgevoed, al was dat maar de helft van de leidende principes in ons huishouden - mijn vader was een klassieke liberaal en had helemaal niets met geloof en kerk - dus in mij huizen diep christelijke principes naast die liberale, en ik ben bepaald geen 'YoungSheldon', maar toch: het bepaalt allemaal mede de persoon die ik ben en 'vrij denken en associëren', filosoferen, vragen stellen, proberen te begrijpen en debatteren...het bepaalt een fors deel van wie ik ben geworden.
Goed na deze korte inleiding, maar direct naar de crux van dit stukje.
Vooral de laatste 10-15 jaar willen de uitvoerige debatten die ik voer met mijn oude coach en vriend Maarten van Gent - het Orakel van Porkuni, Estland - nog weleens de kant opgaan van: bestaat er een God? Wat is Geloof? Wat is de Essentie van Leven & dood? en meer van dat al.
Van Gent is een bijzonder intelligent man - al doet hij alle moeite om eenieder te doen geloven dat juist het tegendeel waar is! - en bovendien nauwelijks van zijn stuk te krijgen. Omdat mijn sociale wereld in diezelfde 10-15 jaar aanzienlijk kromp, hij in die periode niet zoveel meer coachte, ik dus niet meer zoveel kon lezen als ik graag wilde en ik het debat steeds meer met hem aan durfde/aan kon, kon dat nogal clashen. Iets wat hij stilletjes - denk ik - wel aardig vond - al zal hij dat niet snel toegeven - want mijn indruk is dat er niet zo heel veel mensen een debat met 't Orakel vol kunnen houden, laat staan kunnen winnen... Ik wel, maar god, wat kost het veel energie...
Wat ik er wel van leerde is dat juist die christelijke opvoeding - gecombineerd met die voorliefde voor Sci-Fi - mij wel veel opgeleverd hebben in vermogen 'Out of the Box' te denken, me in te leven in andere denk- en mensbeelden en een soort van 'Can do'-mentaliteit. In dat laatste vinden Maarten en ik elkaar dan weer wel.
Zonder dat één van ons zich ook maar voor een procent kunnen vinden in de Nep-Can-do-mentaliteit van het kabinet Wilders/Schoof, want die is - tenminste dat is mijn inschatting - gedoemd te mislukken en levert ons land alleen maar weer jaren vertraging op in wat er toch noodzakelijk is, als het niet zelfs achteruitgang zal brengen, maar dat is niks nieuws; de lijn van echte progressie in Nederland is al jaren geleden afgebogen naar beneden...
Maar goed, dat geloof, dat vrije en Out-of-the-Box-denken, en mijn debatjes met Maarten van Gent.
Dat alles komt samen in het onderstaande Knipsel uit de Oude Doos (van de Volkskrant, 2017) over waar het denken in de astronomie en over de kern van het leven en het bestaan: 'Leven we/Zijn we eigenlijk in een hologram?'
Had ik trouwens al gemeld dat ik in mijn werkende bestaan ICT'er en Informatie-architect was, en dat ik ook een groot liefhebber van comedy ben?
Toeval bestaat niet!
Terwijl ik bij het (terug-)kijken van Young Sheldon - de Prequel van de Big Bang Theory - alleen nog in het begin van serie-2 wat afleveringen niet heb gezien, aankwam bij bovenstaand en onderstaand fragment, sloot er zich weer een cirkeltje...
Nu maar hopen dat ik Maarten ervan kan overtuigen dat hij deze fragmenten - liefst meer - nog ff zou moeten bekijken - zolang het nog kan - het zou onze gesprekken op een hoger plan kunnen krijgen...
O ja, en natuurlijk ff het artikel lezen, of - als dat teveel gevraagd is - tenminste de fragmentjes ervan bovenaan...
“...Theoretisch fysicus Erik Verlinde (UvA) begint zijn voordrachten tegenwoordig zelfs vaak met een plaatje van de befaamde dwarrelende groene kriebeltekentjes uit The Matrix. 'Ik geloof wel dat we uiteindelijk zijn opgebouwd uit informatie', zegt hij. 'En dat de werkelijkheid zoals we die zien daarvan is afgeleid. En dan kun je je terecht afvragen: zijn we hier nou aanwezig, ja of nee?'
De denkstap valt te verenigen met wat we nu denken te weten over het heelal
Natuurkundejournalist George van Hal
Die vraag is zo oud als de mensheid zelf. Al in de 4de eeuw voor Christus overwoog Plato of de wereld misschien de slagschaduw is van een of andere hogere, 'echtere' wereld; en in China vroeg Zhuangzi zich rond diezelfde tijd filosofisch af of hij droomde dat hij een vlinder was, of een vlinder die droomde dat hij Zhuangzi was....”
“...Waarom wiskunde?
Dat is meteen al de eerste aanwijzing: waarom wiskunde? Een heelal met mooie rechte muren waarlangs je een meetlat kunt leggen, het lijkt hier verdorie wel een kunstmatig ding. Of neem de natuurconstanten, de vaste 'kengetallen' zoals de lichtsnelheid of de gravitatieconstante die de basis vormen onder de natuurkunde. Veel van de constanten lijken precies goed 'ingeregeld' om ons heelal mogelijk te maken, constateerden vele, vaak religieus ingestelde kosmologen nadat astronoom Fred Hoyle er in de jaren vijftig als eerste op had gewezen. Raar. Waarom zou dat zo zijn?...”
Is het heelal eigenlijk een hologram? Bent u een computersimulatie? Klinkt als voer voor sciencefiction (en dat is het ook), maar het idee wint ook stevig terrein in academische kringen - en in Silicon Valley. Wat is hier aan de hand?
Het apparaat ziet eruit zoals natuurkundige apparaten er al snel uitzien: een rommelige explosie van slangen, snoeren, knoppen en buizen, samengepropt in een krappe ruimte bij het vermaarde Fermilab nabij Chicago. En toch: als er één apparaat is dat onze kijk op de wereld drastisch kan veranderen, is het deze opstelling wel. De 'Holometer', zoals het apparaat heet, is namelijk in het leven geroepen om iets ongelooflijks te onderzoeken: of de werkelijkheid misschien een projectie is.
De Holometer doet dat met twee haaks op elkaar geplaatste
laserbundels, die heen en weer schieten door twee 40 meter lange
tunnels. Door die laserbundels te laten versmelten kan de machine
zeer minieme wiebelingen registreren in de spiegels waardoor de
lasers vallen. En die verstorinkjes, miljarden malen kleiner nog dan
de kern van een waterstofatoom, dáár zit het hem in. Het zou een
fenomeen zijn vergelijkbaar met de pixels die opdoemen als je een
bioscoopscherm van heel dichtbij bekijkt. De gruizigheid zou een
sterke aanwijzing zijn dat de realiteit zoals we die kennen een
hologram is - een driedimensionale projectie vanaf de rand van het
heelal.
Ik zal u vertellen waarom dit artikel u aantrekt. Uw
hele leven heeft u al het gevoel dat er iets raars is met uw bestaan.
U kunt er niet goed de vinger op leggen wat het is, maar het knaagt,
waar u ook gaat. En nu is de keuze aan u. U kunt doorbladeren, dit
artikel overslaan, en geloven wat u wilt. Of u kunt verder lezen, en
zien hoe diep het konijnenhol reikt.
Tekst gaat verder
onder de foto.
In het konijnenhol: Neo (Keanu Reeves) in The Matrix.Beeld Warner Bros
In ongeveer die woorden ging het in The
Matrix, de legendarische sciencefictionfilm waarin (spoiler
alert) de werkelijkheid een enorme computersimulatie blijkt.
Hoofdpersonage Neo kiest voor het konijnenhol, neemt een rode pil en
wordt ruw wakker in een andere werkelijkheid: een wereld waarin
robots de macht hebben gegrepen en mensen zijn ondergedompeld in een
computer-gegenereerde, niet van echt te onderscheiden
droom.
Sciencefiction natuurlijk. Maar opmerkelijk genoeg wél
een idee dat ook in de academische wereld steeds wijdere kringen
trekt. In New York was The Matrix onlangs gespreksthema van een
publieksdebat met prominente natuurkundigen zoals Max Tegmark, Lisa
Randall, James Gates en Neil deGrasse Tyson. In Washington baarden
drie fysici opzien met een technisch vakartikel over de 'grenswaarden
aan het heelal als numerieke simulatie'. En in een curieus
expertrapport signaleerde de Bank of America Merrill Lynch afgelopen
herfst dat de kans 20 tot 50 procent is dat de mens leeft in 'een
fotorealistische 3D-simulatie'.
Alles om u heen, een illusie van bordkarton. Misschien is het
beter als u even een slokje water neemt. Want als je weet waar je
moet kijken, en je kijkt goed, kun je de kiertjes zien zitten.
'Ik
kan me best voorstellen dat iemand zegt: we zien hier aanwijzingen
van een computersimulatie', zegt in Nijmegen hoogleraar
radioastronomie Heino Falcke. 'De denkstap valt te verenigen met wat
we nu denken te weten over het heelal', zegt natuurkundejournalist
George van Hal van New Scientist, die zowel een boek schreef over de
wetenschap achter sciencefiction als een over de hogere natuurkunde
van de kosmos.
Theoretisch fysicus Erik Verlinde (UvA) begint
zijn voordrachten tegenwoordig zelfs vaak met een plaatje van de
befaamde dwarrelende groene kriebeltekentjes uit The Matrix. 'Ik
geloof wel dat we uiteindelijk zijn opgebouwd uit informatie', zegt
hij. 'En dat de werkelijkheid zoals we die zien daarvan is afgeleid.
En dan kun je je terecht afvragen: zijn we hier nou aanwezig, ja of
nee?'
De denkstap valt te verenigen met wat we nu denken te weten over het heelal
Natuurkundejournalist George van Hal
Die vraag is zo oud als de mensheid zelf. Al in de 4de eeuw voor
Christus overwoog Plato of de wereld misschien de slagschaduw is van
een of andere hogere, 'echtere' wereld; en in China vroeg Zhuangzi
zich rond diezelfde tijd filosofisch af of hij droomde dat hij een
vlinder was, of een vlinder die droomde dat hij Zhuangzi was.
In
recentere tijden begon dat idee ook door te lekken naar de
natuurkunde. Geen wonder: fysici zitten immers met een heelal vol
geestverruimende zaken zoals onzichtbare krachten, ongrijpbare
deeltjes en in zichzelf opgerolde dimensies. Een heelal, dat allang
niet meer is te snappen met het boerenverstand, maar waarmee de
rekenregels van de wiskunde wonderlijk genoeg wél uit de voeten
kunnen.
Dat is meteen al de eerste aanwijzing: waarom wiskunde? Een heelal
met mooie rechte muren waarlangs je een meetlat kunt leggen, het
lijkt hier verdorie wel een kunstmatig ding. Of neem de
natuurconstanten, de vaste 'kengetallen' zoals de lichtsnelheid of de
gravitatieconstante die de basis vormen onder de natuurkunde. Veel
van de constanten lijken precies goed 'ingeregeld' om ons heelal
mogelijk te maken, constateerden vele, vaak religieus ingestelde
kosmologen nadat astronoom Fred Hoyle er in de jaren vijftig als
eerste op had gewezen. Raar. Waarom zou dat zo zijn?
Het was
de Brits-Zweedse filosoof Nick Bostrom die tien jaar geleden de
hypothese nieuw leven inblies en hem cultstatus gaf. In vakblad
Philosophical Quarterly opperde Bostrom dat het zelfs waarschijnlijk
is dat we in een simulatie leven. In de verre toekomst zullen onze
nakomelingen ongetwijfeld geavanceerde, niet van echt te
onderscheiden computersimulaties maken, redeneerde hij. Die
simulaties zullen de wereld nabootsen, zoals Civilization en The Sims
dat ook al doen. En dat betekent dat we, statistisch gezien, 'zo goed
als zeker in een simulatie leven'. In een wereld waar iedereen
massaal computergames speelt, is de kans dat je een digitale Mario
bent immers veel groter dan dat je een échte Mario bent.
Veel natuurconstanten lijken precies goed 'ingeregeld' om ons heelal mogelijk te maken. Raar
Ook in de kosmologie is er een heropleving. Altijd al waren er
kosmologen die het heelal voorstellen als een eindeloze
opeenstapeling van pixelachtige blokjes, schetst theoretisch fysicus
Gerard 't Hooft (Universiteit Utrecht). 'En de achterliggende
gedachte, dat je het heelal kunt opvatten als een soort rooster
waarin de punten beïnvloeden wat hun buur doet, is ook helemaal niet
zo gek.'
Inmiddels, signaleert Verlinde, maakt de theoretische
natuurkunde een omslag van klein naar groot. 'De 20ste eeuw was de
eeuw van het reductionisme, waarbij alles uit deeltjes en krachten
moest bestaan. Maar de taal van de 21ste eeuw is een heel andere',
zegt hij. 'We zijn anders aan het nadenken, hebben het over
verbondenheid en over emergente eigenschappen die spontaan uit de
losse onderdelen tevoorschijn komen. Dat maakt de aandacht voor
projecties en computersimulaties misschien een teken des tijds.'
Je kunt ook prima rekenen aan elektromagnetische velden, zonder dat iemand ooit veldlijnen door zijn huis ziet lopen
George van Hal
Zelf hoort Verlinde tot de groeiende stroom natuurkundigen die
meent dat je het heelal het beste kunt beschrijven als opgebouwd uit
informatie. Nullen en enen, ook de zwarte lege ruimte bestaat eruit,
het hele heelal is informatie. Het is uit het gewriemel en gekronkel
van die nullen en enen dat de natuurkunde opdoemt, denkt hij. En dat
opdoemen gaat nogal letterlijk: als een hologram, omdat de nullen en
enen een met elkaar 'verstrengeld' weefsel vormen dat voortdurend
informatie doorsluist van en naar de rand van het heelal. 'Zodat
alles wat zich in het universum afspeelt een soort afspiegeling is
van wat er gebeurt op een schil aan de buitenkant', zegt hij.
En
ja, daar snappen gewone mensen natuurlijk niets meer van en begint de
grote spraakverwarring, denkt onder meer Van Hal. 'Het gaat in de
natuurkunde vooral om die wiskunde. Als we het zus en zo opschrijven,
werkt het beter', zegt hij. 'Je kunt ook prima rekenen aan
elektromagnetische velden, zonder dat iemand ooit veldlijnen door
zijn huis ziet lopen.'
Tekst gaat verder onder de foto.
Verwarrend dus dat het woord 'hologram' onmiddellijk associaties
oproept met... nou ja, 3D-projecties. Nep. Toen de Grieks-Britse
fysicus Kostas Skenderis vorige maand bewijs presenteerde dat het
heelal kort na de oerknal uitstekend valt te beschrijven als
hologram, spraken de nieuwskoppen boekdelen: het eerste bewijs dat
ons universum een hologram is! 'Hier stuit je echt op een van de
grotere vragen die we aan het stellen zijn', vertelt Verlinde.
'Kunnen we wat we zien in de ruimte opvatten als echt of niet? Ik
denk eerlijk gezegd dat we het antwoord nog niet hebben
gevonden.'
't Hooft, die het holografisch principe in de jaren
negentig introduceerde, benadrukt dat het hologram vooral een soort
boekhoudkundige truc is om de natuur te beschrijven. Op zeer kleine
schaal, veel kleiner dan een atoom, blijken ruimte en tijd namelijk
niet meer spiegelglad, maar begint de ruimtetijd te krommen, als
krullende golfkoppen op een stormachtige zee. Om die zee te overzien,
is het nuttig hem van bovenaf te bekijken - alsof het een plat vlak
is.
'Dat was het idee van holografie', schetst 't Hooft. 'Het
is gewoon een efficiënte manier om de werkelijkheid te beschrijven.
En hoewel er een beetje een waas van geheimzinnigheid omheen hangt,
is dat idee bruikbaar in allerlei modellen. Eigenlijk in alle
situaties waarbij je merkt dat een theorie in een lager aantal
dimensies wiskundig gezien een getrouwe afspiegeling is van die
theorie in een hoger aantal dimensies.'
Holografie is gewoon een efficiënte manier om de werkelijkheid te beschrijven
Theoretisch fysicus Gerard 't Hooft
Zo denken ze er ook over bij het Holometer-experiment in de VS.
Terwijl de Holometer een zekere cultstatus verwierf in de
nerd-o-sfeer van sciencefictionliefhebbers en toekomstmijmeraars,
brachten de eerste metingen nog niet de gehoopte quantumgruizigheid
aan het licht die zou kunnen duiden op een projectie. Maar zelfs als
die korreligheid wél opduikt, is onduidelijk wat dat precies
betekent, benadrukt Fermilab op zijn website.
Daar staat het
als de bijsluiter bij een financieel product: 'Als fysici zeggen dat
het heelal in het echt tweedimensionaal is, betekent dat nog niet dat
de derde dimensie niet bestaat. Bovendien impliceert de gedachte dat
ons driedimensionale heelal op de een of andere manier is gecodeerd
in twee dimensies nog niet dat er iets of iemand is die de illusie
projecteert of de simulatie draait.' Ook 't Hooft gelooft niet dat we
een afspiegeling zijn. 'Juist het tegenovergestelde: ik denk dat we
heel concreet in een driedimensionale structuur leven', zegt hij.
En de nullen en enen? Die informatie waaruit het heelal voortkomt
- wat ís dat precies? Verlinde zet de knop van de natuurkundige
weirdheid nog een tandje hoger: 'Als ik microscopisch denk, dan denk
ik dat de bouwstenen van het universum vergelijkbaar zijn met wat je
een quantumcomputer kunt noemen. Maar dan op een vreselijk kleine
schaal. En de werkelijkheid die we zien is daarvan afgeleid. Of we
zijn het gevolg van een of andere ingewikkelde berekening.'
't
Hooft ziet het universum als een soort meerdimensionale
superspreadsheet van getallen die voortdurend op elkaar inwerken,
'als het rekenboek van een superwiskundige', zoals hij verwoordt. 'Ik
kan me een nog extremere visie op ons heelal voorstellen: misschien
ís het heelal niets anders dan de wereld van getallen, met al hun
bijzondere eigenschappen', stelt hij. 'Getallen geven hun
eigenschappen door aan andere, nog grotere getallen, via de wiskunde.
Het zou zomaar kunnen zijn dat de getallen op zichzelf een heelal
vormen. Ons heelal? Het lijkt me denkbaar, maar echt begrijpen doen
we dit nog helemaal niet.'
Dat doet toch al aardig denken aan
de slierten computercode uit The Matrix. Van Hal drukt zich
behoedzaam uit: 'Ik weet het gewoon niet. En bewijs het maar eens.
Waar staat die quantumcomputer waarop de simulatie zou draaien
eigenlijk?'
Waar staat die quantumcomputer waarop de simulatie zou draaien eigenlijk?
Uit de simulatietheorie spreekt een grote heilsverwachting voor de technologie, zoals men die vroeger verwachtte van God of Jezus
Hoogleraar radioastronomie Heino Falcke
'Een miljard tegen één', zo schatte Tesla-oprichter Elon Musk
afgelopen zomer in een voordracht de kans dat we in een computergame
leven. En hij is de enige niet. Vooral in Silicon Valley is er sprake
van een heuse 'obsessie met de simulatiehypothese', noteerde The New
Yorker. Redacteur Tad Friend sprak zelfs twee miljardairs die de hulp
van de wetenschap hebben ingeroepen om ze uit de simulatie te
bevrijden. 'Helaas heb ik moeten beloven hun namen geheim te houden',
mailt Friend desgevraagd.
Maar ja, ons hele universum als een
technische gadget - waar anders dan in Silicon Valley kun je
verwachten dat zo'n idee aanslaat? 'Uit die simulatietheorie spreekt
een grote heilsverwachting', signaleert Falcke. 'Een heilsverwachting
voor de technologie, zoals men die vroeger verwachtte van God of
Jezus. Zelfs op datzelfde spirituele niveau.'
Tekst gaat
verder onder de foto
Het windmolenstelsel.(Wikipedia)
En zoals ook bij God het geval is: bewijs maar eens dat we écht
in The Matrix leven. Hoogleraar wijsgerige antropologie Jos de Mul
(Erasmus Universiteit Rotterdam) begint over Ockhams scheermes: roep
niet allerlei verklaringen aan die helemaal niet nodig zijn. 'Als het
gras groeit, kun je daar ook allerlei bovennatuurlijke verklaringen
voor bedenken. Maar waarom zou je?'
Bovendien is er ook wat
tégen de simulatie in te brengen. 'Je zou een computer nodig hebben
die groter is dan het heelal', zegt 't Hooft. 'Dat moet dus gebeuren
in een ander heelal, eentje dat groter is dan het onze. Ik heb enige
moeite om mij dat voor te stellen.'
Raar is ook dat onze
werkelijkheid nergens compressie lijkt te bevatten, zoals je in games
ziet: je zoomt in op een verre ster, om te ontdekken dat het gewoon
wat losse pixels zijn, opgehangen ter decoratie. Misschien is dat wel
het beste argument tégen de Grote Simulatie, vindt Verlinde: de
werkelijkheid is te perfect. 'In de film The Matrix zag je op een
gegeven moment een kat een stukje verspringen: een hapering! Maar in
werkelijkheid word je nou nooit eens wakker om te ontdekken: hee, ze
hebben de verkeerde dag gestart.' Zo'n foutje lijkt hem het
overtuigendste bewijs voor een simulatie: 'Dat er iets onverwachts
gebeurt. Een soort foutmelding. Als we in een simulatie leven, is de
code wel érg goed geschreven.'
Officieel is The Matrix een gevalletje 'brein in een vat'. Dat is een filosofisch gedachtenexperiment, waarbij een echt bestaand brein een nepwerkelijkheid krijgt voorgeschoteld door het aan te sluiten op een simulatie. Een 'echte' gesimuleerde werkelijkheid komt volledig uit de computer: deeltjes en atomen zijn dan opgebouwd uit een of andere exotische omzetting van informatie naar tastbare materie.
Misschien wel het beste argument tégen de Grote Simulatie: de werkelijkheid is te perfect
Ontoetsbaar, onkenbaar, geen wetenschap meer. Een 'leuk
gedachtenexperiment', zegt De Mul, 'niet natuurwetenschappelijk te
onderzoeken', vindt Falcke. 'Een fantastisch idee dat erg op
speculaties berust', constateert 't Hooft.
Of wacht. In elk
geval één onderzoeksgroep denkt daar nadrukkelijk anders over.
Misschien is de simulatie wel degelijk te kraken, door te kijken naar
het gedrag van langsrazende kosmische deeltjes, oppert de Amerikaanse
fysicus Silas Beane samen met twee collega's in alweer een vakartikel
dat wereldwijd Matrix-achtige nieuwskoppen opleverde. Een
computersimulatie zal op heel kleine schaal immers een onderliggend
rooster hebben, zoals millimeterpapier op een tekentafel. En
hoog-energetische kosmische deeltjes zouden die structuur
blootleggen: ze zullen de neiging hebben om de lijntjes te volgen,
'op een manier die de structuur van het onderliggende rooster
reflecteert', aldus de drie in Physical Review Letters. 'We hebben
nog veel meer gegevens nodig', zei Beane op een presentatie in
Californië. 'Maar als de simulator eindige bronnen heeft, zou zo'n
effect er moeten zijn.'
De grote simulator, verraden door zijn
ruitjespapier. Misschien moet u het glaasje water toch nog even bij
de hand houden.
Of het nu gaat om vallende appels of de beweging van het elektron: met de juiste natuurkundige vergelijkingen is het heelal prima te behappen. Dat is ergens ook raar. Waarom 'klopt' het heelal zo goed? Alsof het universum is uitgetekend op het millimeterpapier van de wiskunde.
Fysicus Gerard 't Hooft.Beeld Joost van den Broek / de Volkskrant
Uit de natuurkundevergelijkingen volgen zo'n 26 onveranderlijke, vaste, 'dimensieloze' getallen, zoals de massa van het elektron of de lichtsnelheid. Veel zouden problemen geven als ze groter of kleiner waren: atomen zouden instabiel zijn, sterren te kort leven. Dat kan betekenen dat er nog veel meer heelallen zijn, met iets anders afgestelde constanten. Of heeft iets of iemand ons heelal ingeregeld?
Een bizarre en controversiële bewering van de vooraanstaande theoreticus James Gates van de Universiteit van Maryland: verstopt in de vergelijkingen van de snaartheorie vond hij, in zijn woorden, 'foutcorrecties zoals je die ook hebt in een browser'. De correcties zouden de werkelijkheid stabiliseren. Huh?
De kleinste lengteschaal in het heelal is de zogeheten Plancklengte, 10 tot de min 35ste meter. Maar als het heelal een projectie is, zou die schaal een stuk minder miniem moeten zijn - ongeveer zoals een projector pixels uitvergroot. In diverse experimenten zoekt men daarom naar zulke 'hologrampixels'.
Theoretici merken de laatste jaren dat allerlei wiskundige begrippen uit de informatietheorie van pas komen ter verklaring van raadselachtige zaken uiteenlopend van donkere materie tot het schijnbare informatieverlies in zwarte gaten. Is het gewoon een teken des tijds dat uitgerekend onze generatie computerachtige eigenschappen in het heelal herkent, of zit er meer achter?
** Goed bestuur
— Loesje v/d Posters (@LoesjeNL) September 19, 2024
probeer maar
eens te regeren
als je al
twintig jaar
overal tegen bent **
#algemenebeschouwingen. #Loesje pic.twitter.com/ausaoafhno
Zoals al vele decennia het geval is lopen we hier in Nederland nog iets 'achter'...maar gezien het #debat #APB24 is dit dus wel ons voorland... #trumult #triest https://t.co/BCaQbUiZgP
— Aart Dekker (@AartDekker) September 19, 2024
Fokke & Sukke #algemenepolitiekebeschouwingen #Faber 2 dagen vergaderen over de waanideeën van paranoïde incompetente doorgedraaide #nepminister en onder de knoet van een wannabee dictator #Wilders #leugens #feitenvrijepolitiek - https://t.co/pKEpIWWMX7 https://t.co/pKEpIWWMX7
— Aart Dekker (@AartDekker) September 19, 2024
Column Bert Wagendorp
Bert Wagendorp 12 augustus 2024
Op de voorlaatste dag van de Spelen werd mijn beeldschone eerste kleindochter Pippa geboren. Misschien blijkt dat over 24 jaar een veelzeggend moment te zijn geweest. Wie is geboren tijdens de tegen die tijd legendarische Spelen van Parijs, waarin Nederland de sportgrootmachten Groot-Brittannië, Italië en Duitsland achter zich liet in het medailleklassement, draagt vanzelfsprekend iets met zich mee: er hangt dreiging in de lucht. Haar vader is ook nog een zwartebandjudoka die heeft aangekondigd dat hij Pippa zo rond haar derde verjaardag de eerste lessen valtechniek zal bijbrengen en dan belandt zo’n kind al snel in een topsporttraject.
De afgelopen twee weken vroeg ik me af of een mens daar wel gelukkig van wordt. Ik heb het niet geturfd, maar ik heb tijdens zestien dagen topsport meer dromen gebroken zien worden dan levenslange ambities in vervulling zien gaan. Topsport heeft als nadeel dat achter elke zege altijd meerdere nederlagen zitten. De lach van de winnaar kan gemakkelijk worden verdronken in de tranen van de verliezers.
Onze Pippa doet straks hoopvol mee aan het NK voor 4- en 5-jarigen en ik ga heus wel op de tribune zitten, maar ik hou mijn hart vast. Ik heb genoeg topsport gezien om te weten dat frustratie en verdriet onlosmakelijk deel uitmaken van elke carrière en dat er lang niet genoeg eremetaal beschikbaar is om dat te compenseren. Ze zeggen dat topsport je vormt voor de rest van je leven, en inderdaad zag ik de afgelopen dagen opmerkelijk veel narcistische types met een misvormd zelfbeeld door het beeld schuiven. Zeker, 6,25 meter met de polsstok is knap, maar je blijft toch een verticale fierljepper.
Het is natuurlijk bewonderenswaardig dat een atleet de mooiste jaren van zijn of haar leven offert op het altaar van de medaillespiegel. Ik wist niet dat die ranglijst verreweg de belangrijkste van de Spelen is, maar toen zelfs het Achtuurjournaal ermee opende kon ik er niet meer omheen: we hadden de Duitsers achter ons gelaten! Het bleek één grote landenwedstrijd te zijn geweest. En wij, dat kleine Nederland, waren het zesde topsportland ter wereld! Leve Ons.
Topsport is geen methode om landen te rangschikken maar amusement – en niets anders. Je zou het niet zeggen wanneer je de commentatoren hoort en de atleten na afloop hun zegje doen voor de camera. Topsport vraagt zoveel van een mens dat elke relativering als ongepast wordt gezien. De bloedserieuzigheid spat er steeds vaker vanaf. In het sportieve religieuze systeem heten de goden Femke en Harrie en moeten ze met gepaste eerbied worden aanbeden.
We slepen er graag van alles bij, maar het draait erom dat Sifan Hassan ons een aangename zondagochtend op de bank bezorgt, bij voorkeur door te winnen – als zij wint, winnen wij ook een beetje. Dat lijkt onbetekenend, maar als je een sportieve ochtendmis opvoert voor drie miljoen mensen wordt het andere koek. Dan raakt zelfs een vreemdelingenhater als Geert Wilders in vervoering van een voormalige Ethiopische asielzoekster en begint hij als een bezetene ‘GOUD!’ te twitteren. Topsport heeft z’n hoerige kanten en laat zich graag misbruiken.
De kleine Pippa zij gezegend en God verhoede dat ze ooit in die wereld verzeild raakt.
Over de auteur
Bert
Wagendorp is voormalig sportverslaggever van de Volkskrant,
oprichter van wielertijdschrift De Muur en auteur van
wielerroman Ventoux. Hij schrijft wekelijks een sportcolumn.
Columnisten hebben de vrijheid hun mening te geven en hoeven zich
niet te houden aan de journalistieke regels voor objectiviteit. Lees
hier
onze richtlijnen.
#aanrader #realisme Hoogleraar-activist Jan Rotmans over wat we kunnen doen om het klimaat te redden - https://t.co/6GV8wqiVKl https://t.co/6GV8wqiVKl
— Aart Dekker (@AartDekker) September 3, 2024
Ik herinner me het gevoel al van meer dan 40 jaar geleden; iets van weemoed en/of spijt als er een buitenlandse speler (of coach) waar ik ´wat´ mee had - of dat nu was als speler waar ik mee samen had gespeeld, of een speler die ik jarenlang volgde en vaak had zien spelen, of een coach die weer uit Nederland vertrok nadat hij (zij) voor langere tijd echt iets toevoegde aan het Nederlandse basketball - in ieder geval: een gevoel van verlies - voor mij als persoon - maar zeker ook een verlies voor het Nederlandse basketball.
Drago Pasalic - hierboven aan het woord over zijn afscheid als TD na twee-en-een-half jaar als Technisch Directeur bij Donar, nadat hij natuurlijk ook als 3-4 jaar in het meest succesvolle team dat Donar ooit had als speler een essentieel deel van dat succes was - hoort wat mij betreft zeker bij de categorie Foreign Toppers van het Nederlandse Basketball. Ook omdat hij naast bij Donar ook nog speelde in Leiden, en een tijdje iets deed in de jeugd-opleiding in Den Bosch.
Ik blijf het toch jammer vinden - ook al snap ik best (het gebrek aan) de financiële middelen veel bepalen - dat ´we´ in het Nederlandse Basketball niet in staat zijn meer continuïteit in te bakken en daarmee waardevolle personen langer vast te houden; ervaring is een ontzettend belangrijke factor in het bouwen van sterke organisaties, en mensen die langer blijven doen naarmate ze langer blijven steeds meer ervaring op. Daarnaast is ook herkenbaarheid voor het publiek cruciaal, en mijn gevoel zegt me dat die meerwaarde nauwelijks een rol speelt bij het proberen vast te houden van waardevolle mensen - als is het natuurlijk ook zo dat veel spelers/coaches domweg worden ´weggekocht´ door het buitenland...
Hoe het ook zij: Drago Pasalic nam afscheid als TD bij Donar, en gaat zich richten op een werkveld dat zich grotendeels achter de coulissen afspeelt, en daarmee gaat veel van zijn kennis, ervaring en herkenbaarheid voor het Nederlandse deel van #BNXT verloren. Ik hoop dat dat een tijdelijke zaak is, en dat hij ooit nog eens ergens dichter op het veld terug te zien zal zijn!
´Saying goodbeye is the hardest part´, sprak de sympathieke lange man; ik zeg hem dat na, al is dat in een net iets andere context als dat hij deze woorden uitsprak.
Fokke & Sukke en #studioparijs #Paralympics2024 ´Geen grap!´ - https://t.co/gB3b82qf63 https://t.co/gB3b82qf63
— Aart Dekker (@AartDekker) September 2, 2024
Posts
Alle reacties
/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2023/01/data94850270-163b53.jpg)
