Het is een van de aspecten van Nederland en de Nederlandse politiek, die het me het meest doen walgen; de manier waarop politiek en overheid in Nederland omgaan met 'het buitenlandse', vreemdelingen, en asielzoekers/illegalen in het bijzonder. Zelfs als er doden vallen, en dat gebeurt nog veel vaker dan dat wij horen in de media, is er nooit iemand die verantwoordelijk is, deze neemt, en er de consequenties van aanvaardt als er weer eens iets gruwelijk fout is gegaan. Ik noem alleen maar de zaak Dalmatov (waarover onderstaande uitmuntende column van Jensma in NRC), en de Schipholbrand waar een of meer bewindslieden aangeklaagd had horen te worden voor 11-voudige 'Dood door Schuld'...
'Computer says no' en Dolmatov hangt zich op
NRC.nl, 4 mei 2013, Folkert Jensma
Kafka, Kafka, Kafka – ik kon woensdag 17 april aan niemand anders meer denken na de hoorzitting die de Kamer hield over de dood van asielzoeker Aleksandr Dolmatov. Inspecteurs van Justitie, van de Gezondheidszorg, de Ombudsman, sprekers van Amnesty, Vluchtelingenwerk, van het Meldpunt Vreemdelingendetentie, de vreemdelingenadvocaat.Hoe was dit mogelijk, waarom deed niemand iets? Hoe kan een rechtsstaat zo falen, hoe kon de controle zo afwezig zijn? Is werkelijk ieder humanitair besef na zoveel jaren anti-vreemdelingenretoriek uit de overheidsdiensten verdwenen? Wat maakte ik in dat Kamerzaaltje eigenlijk mee? Is het vreemdelingensysteem verziekt als gevolg van jaren intimidatie en bangmakerij over ‘massa immigratie’? En ontdekken we dat nu? Dan zou dit drama een keerpunt kunnen zijn. En was het toeval dat alle partijen vragen stelden, behalve de PVV? Misschien niet hun type vreemdeling, deze raketingenieur uit de Poetinoppositie.
De Kamer wilde vooral weten of de kennelijk vermijdbare dood van Dolmatov een incident was of het topje van de ijsberg. Daarop kwamen voorzichtige antwoorden. Wat niet wegnam dat iedere spreker de fouten die Dolmatov het leven kostten herkende. Misschien niet in die omvang of concentratie bij één persoon, maar nieuws had niemand gehoord. Tot op het ministerie wist men er van. De ombudsman had lang en breed geadviseerd, de overheid kende alle zwakke plekken. Tenminste sinds 2009. Vreemdelingenbewaring is hier niet veilig, niet rechtvaardig en niet betrouwbaar, is mijn conclusie. Iedereen lijkt cynisch geworden. De Ombudsman legde uit dat de VVD bewindslieden op Justitie hem vroegen niet zo lastig te zijn. Zijn rapporten zouden het ministerie ‘irriteren’. Brenninkmeijer zei dat Justitie op zijn rapporten en brieven consequent procedurele, ontwijkende, ‘niet inhoudelijke’ antwoorden gaf.
Mijn conclusie: het kan niet anders of er zijn meer ernstige fouten gemaakt. Teeven gaf toe dat er zeven onrechtmatige uitzettingen bekend zijn. 300 keer zijn vreemdelingen net als Dolmatov ten onrechte als ‘verwijderbaar’ aangemerkt in de IND systemen. De rechtsstaat rammelt aan alle kanten, zo bleek uit het inspectierapport, nota bene van Justitie zelf. De verwarde, suïcidale en angstige Dolmatov werd ten onrechte langer opgesloten, omdat hij ‘verwijderbaar’ zou zijn. Quod non. Hij kreeg niet de goede zorg – er werden tal van wetten en regels geschonden.
Eén simpele hoorzitting veranderde deze week zijn zaak in een aanklacht tegen het hele systeem van vreemdelingenbewaring. Dat brengt vreemdelingen mentale schade toe, zoals al jaren bekend. Illegalen opsluiten in een strenger regime dan criminelen is juridisch en politiek niet houdbaar. Het rapport toonde aan dat in de ‘vreemdelingenketen’ essentiële persoonsinformatie weg lekt of onbetrouwbaar is. Discipline en mentaliteit van het personeel deugen vaak niet, protocollen worden niet nageleefd, persoonlijk initiatief is er te weinig. Informatiesystemen sluiten niet op elkaar aan, letterlijk. Er blijkt in de rechtspleging verbazend veel faxverkeer te bestaan. Ambtenaren voeren dat met de hand in de eigen systemen in, dagen later. Of typen het zelfs over. Als het niet zo treurig was, was het grappig. Er blijkt in de vreemdelingenrechtspleging niet één informatiesysteem te bestaan, maar zeven. Er is intern ruzie over de standaard van invoeren, die dan ook niet bestaat. Zelden oogstte een Kameronderzoek met minder moeite, één dagje interviewen, zo’n omvangrijke bestuurlijke chaos.
Dolmatov blijkt te zijn vastgehouden als gevolg van een computerfout. Het computersysteem van de IND is zo geprogrammeerd dat het volautomatisch zijn status veranderde in ‘verwijderbaar’. En zo werd hij iemand die ook opgesloten mag worden. Weliswaar had zijn advocaat beroep aangetekend, wat pas dagen later werd geregistreerd. En toen ten onrechte ook geen gevolgen had in het systeem. ‘Computer says no’ en zo bleef het. De lopende band liep en Dolmatov kon er niet meer af. Niemand controleerde, dacht na, belde op of zocht even uit hoe het zat. Ach, weer een overbodige vreemdeling weg, nietwaar.
De hoorzitting bracht aan het licht dat de vreemdelingenpolitie feitelijk een meinedig procesverbaal opmaakte bij de insluiting van Dolmatov. Hebben de agenten hier gelogen of zich gewoon vergist? Niemand weet het. Wel dat ze de fouten achteraf toegaven. Twee verpleegkundigen handelden onprofessioneel en laakbaar: ze gingen af op hun ‘pluisgevoel’, vergaten Dolmatov ‘uit te vragen’ en belden toch maar niet de dokter. Desinteresse, passiviteit, elkaar niet informeren, veronderstellen dat het wel goed zat, denken dat een ander verantwoordelijk was, protocollen negeren, wettelijke regels overtreden, formulieren fout invullen. Het totaalbeeld van de functionarissen in de vreemdelingenketen was desastreus. Ook de rechtshulp was op een sleutelmoment niet alert. Het leek de inspecteur van Justitie uiteindelijk ook een ‘mentaliteitskwestie’.
Schuin achter me op de tribune zat de hele dag de nieuwe secretaris-generaal van Justitie te luisteren, Pieter Cloo. Hij zag er bedrukt uit. Die heeft dus het nodige te doen. Aan de slag, alstublieft. Zo kan het niet langer.
Geplaatst in:
Bestuursrecht
Vreemdelingenrecht
Lees meer over:
Brenninkmeijer
mensenrechten
nationale ombudsman
rechtsstaat
Abonneren op:
Reacties posten (Atom)
Posts
Geen opmerkingen:
Een reactie posten