‘Wie zijn die mensen?’ vroeg Sigrid Kaag zich af over kiezers die overwogen op Forum voor Democratie te stemmen. Een paar maanden later vroeg Mark Rutte zich naar aanleiding van de avondklokrellen af: ‘Wat bezielt deze mensen?’ En onlangs zei Hugo de Jonge ‘nul begrip’ te hebben voor mensen die zich niet laten vaccineren. Het is veelzeggend dat de kopstukken van drie grote, machtige politieke partijen op cruciale momenten geen idee hebben wat zich afspeelt in de hoofden van boze of sceptische landgenoten.

De woorden van Kaag, Rutte en De Jonge laten goed zien hoe groot de afstand is geworden tussen politiek Den Haag en het dagelijks leven van miljoenen Nederlanders. Hoewel Kamerleden en ministers nog steeds graag volhouden dat het zo goed gaat met het land omdat we goed scoren op allerlei ranglijsten over welvaart, armoede, ongelijkheid is in de praktijk een diepe kloof ontstaan tussen mensen die wonen in de meest florerende delen van het land en mensen in de minst florerende delen.

Sinds 1997 sloten in Zeeland zestig basisscholen en kwamen er nul bij

In Amsterdam kan iedereen kiezen uit meerdere basisscholen, middelbare scholen, bibliotheken en ziekenhuizen, terwijl inwoners van de Groningse gemeente Het Hogeland meer dan twintig minuten moeten wachten op een ambulance. In het Zeeuwse dorp Kats sloot tot groot verdriet van de inwoners de laatste basisschool en veel dorpsbewoners moeten kilometers rijden naar de dichtstbijzijnde bibliotheek. Het zijn verhalen die we al jaren kennen, maar waar nog steeds niets aan wordt gedaan. In de nieuwe verdeling van het gemeentefonds gaan plattelandsgemeenten er zelfs op achteruit, terwijl grote gemeenten meer krijgen.

Daarom is het bijzonder waardevol dat De Groene Amsterdammer onderzoek deed naar feiten en cijfers van de terugtrekkende overheid en naar de gevolgen van de kaalslag. Zo blijkt dat in Zeeland de afgelopen veertig jaar drie kwart van de politiebureaus is gesloten. Sinds 1997 sloten er zestig basisscholen en kwamen er nul bij. Bovendien vertrokken de Belastingdienst, het Kadaster en het OM uit de provincie. Voor grote zaken moeten inwoners van Zeeland naar de rechtbank in Breda. Om daar te komen, moeten bewoners van Zeeuws-Vlaanderen tol betalen in de Westerscheldetunnel. Met het vertrek van de kantoren gingen ook nog zestienhonderd banen verloren.

‘Als gezag op grote afstand komt te staan vanwege efficiency-redenen, dan verlies je uiteindelijk ook gezag’, zegt Han Polman, commissaris van de koning. Dan dringt de vraag zich op waarom je zou stemmen op een partij die er de afgelopen decennia voor heeft gezorgd dat zwembaden, sportverenigingen en dorpshuizen moesten sluiten. vvd, cda, pvda, d66, ze deden er allemaal aan mee. ‘Als mensen voelen dat er landelijk niet naar ze geluisterd wordt, dan keren zij zich af’, aldus Polman.

Een mooi voorbeeld komt uit de gemeente Pekela in Oost-Groningen, een van de armste regio’s van het land. Uit verdriet en boosheid over het verval in zijn gemeente richtte Arthur van Dooren vier jaar geleden een plaatselijke fractie van de pvv op. Bij de gemeenteraadsverkiezingen kreeg de partij meteen 23 procent van de stemmen. Contact met de landelijke partij heeft hij nauwelijks, in Den Haag is hij nog nooit geweest en Geert Wilders ontmoette hij slechts twee keer. ‘Migratie is hier helemaal geen thema’, zegt Van Dooren. ‘Voor ons draait het volledig om voorzieningen en leefbaarheid.’ Bij de komende verkiezingen zal het in Pekela gaan over het behoud van het buurthuis, het vasthouden van onderwijs en een zoektocht naar banen. Precies de dingen waar een politicus zich mee bezig hoort te houden maar waar de gevestigde partijen al lang geen oog meer voor hebben. Ze zwommen in de Fortuyn-fuik: terwijl ze reageerden op een populistisch anti-migratiesentiment in steden kwijnden de voorzieningen weg aan de randen van Nederland. Hopelijk dringt de urgentie van het probleem nu ook in Den Haag door en beginnen de leden van het nieuwe kabinet met een rondreis langs de randen van het land.

*

Meer over dit onderwerp in de Groene Amsterdammer: