VK-OPINIE COLUMN / VERKIEZINGEN EU PARLEMENT 2019: Column René Cuperus - 'Een terugkeer bepleiten naar het Europa van soevereine natiestaten, is ahistorisch simplisme'

In 2013 nog een optimistisch 'Groene'

Column René Cuperus

Een terugkeer bepleiten naar het Europa van soevereine natiestaten, is ahistorisch simplisme

Volkskrant 12 mei 2019

Ik heb er geen enkele moeite mee de Europese Unie een ­heilig project te noemen. Heilig in het licht van de barbaarse 20ste eeuw, waarin Europa in twee wereldoorlogen bijna zelfmoord pleegde. Zij die zich tegen Europese samenwerking verzetten, en een ­laconieke terugkeer bepleiten naar het Europa van onafhankelijke, soevereine natiestaten, maken zich schuldig aan ahistorisch simplisme. Zeker als ze geen antwoord hebben op de machtsverschillen tussen ­grote en kleine landen, binnen en buiten Europa, die de grondstof zijn voor conflict en oorlog.

'Vrijspreker.nl': 'nationalisme-de-mazelen-van-de-mensheid'

De Europese samenwerking tussen voormalige vijanden mag dan heilig zijn, dit betekent niet dat alles in Brussel heilig is. Dat al die duizenden Europese lobbyisten heilig zijn. Dat het Stabiliteitspact heilig is. Of de fantasie-hotelkosten van Sophie in ’t Veld. Of het verhuiscircus naar Straatsburg.

Juist omdat het principe van de Europese samenwerking zo essentieel is, moet het Europees project met grote wijsheid en prudentie geleid worden. En wel zo, dat het steeds op groot draagvlak bij de Europese ­bevolking kan rekenen. Uit cijfers blijkt dat dit momenteel het geval is. Forse meerderheden in Europa, ­zeker ook in Nederland, steunen de Europese Unie. En volgens onderzoek is die steun zelfs flink toegenomen door de puinhopen van de Brexit. Men zou zelfs kunnen zeggen: de Europese Unie is saved by the bell door de Brexit.

Dit soort oude 'kaarten' zijn per oorlog te vinden

Want een periode zag het er minder rooskleurig uit. Steun voor de EU zat geruime tijd op een groene zeephelling. Eigenlijk sinds de stroomversnelling van het Verdrag van Maastricht, toen gekozen is voor een gelijktijdige verdieping en bigbang-uitbreiding van de EU. Ook nog eens gevolgd door een eurocrisis, een bankencrisis en de vluchtelingencrisis. Dat alles heeft de legitimiteit en populariteit van de EU geen goed gedaan.

De Europese Unie raakt in problemen als het meer nationalisme oproept dan het bestrijdt, en de laatste jaren was dat bijna het geval. Zie de massale opstand van het zogenaamde nationaalpopulisme tegen de EU. Pas sinds de chaos van de Brexit, en sinds het geopolitiek ontwaken van Europa in de Eeuw van Trump en Xi, heeft zich een kentering voorgedaan. Zo sterk dat de meeste nationaal-populisten nu ­eieren voor hun geld hebben gekozen en niet langer op de ‘exit-koers’ zitten, maar Europa van binnenuit willen uithollen.

De grote steun mag dan terug zijn, maar pas op! Uit onderzoek blijkt dat de steun voor de EU oppervlakkig, ongeïnformeerd en genuanceerd is. Men is niet fanatiek voor, noch fanatiek tegen. Men is ambivalent. De keuze voor de EU is pragmatisch-rationeel. Vooral een lifestyle-statement tegen vulgair nationalisme. En een roep om meer Europees leiderschap op de grote thema’s: klimaat, migratie, veiligheid.

Gevaarlijkste

'Vrijspreker.nl': 'nationalisme-de-mazelen-van-de-mensheid'

Het gevaarlijkste wat er kan gebeuren, is het op de spits drijven van een valse keuze: voor Europa of voor de natiestaat. Campagnedynamiek en medialogica neigen wel naar zulke zwart-wit-, en voor-of-tegenkeuzen. Zie de Nieuwsuur-uitzending van afgelopen vrijdag. Daarin werd nota bene onthuld hoe genuanceerd de steun onder de Nederlandse bevolking voor de EU daadwerkelijk is, maar dat werd dan begeleid door een studiodebat tussen de twee ­Europese uitersten: Sophie in ’t Veld (D66), honderd procent ongenuanceerd voor Brussel, en Derk-Jan ­Eppink (FvD), honderd procent ongenuanceerd tegen de EU. Tja.

Trap niet in de valkuil: voor de EU of voor de natiestaat. Dat is het frame van de campagne-uiteinden. Het Europees centralisme van ­Macron of het Europa van de ­pseudosoevereine natiestaten van de nationaalpopulisten. Die keuze is vals, maar in slordig EU-discours wordt soms wel de indruk gewekt dat natiestaten levensgevaarlijk zijn (nationalisme = oorlog), of achterhaald. Te klein om serieus te nemen. Dat is riskant, zeker daar waar van een goed georganiseerde, goed geoliede EU helemaal geen sprake is.

Het is een misverstand dat de komende Europese verkiezingen over het Europees Parlement gaan. Ze gaan over de toekomstkoers van ­Europa. De juiste balans tussen Europese samenwerking en nationale democratie. Ik stem daarom niet op Timmermans, Eickhout of Eppink, maar op Rutte, Hoekstra en Merkel.

_{René Cuperus is cultuurhistoricus.}

Meer over

• EU
• politiek
• internationale betrekkingen
• Europa
• internationale organisaties
• economie, business en financiën
• Europese Unie
• René Cuperus
  

De tekst is overgenomen van de Volkskrant  ---  Hier  --- de plaatjes heb ik erbij gezocht(AD)

**

Meer over dit onderwerp:  'isgeschiedenis.nl/nieuws/de-eeuw-van-het-nationalisme'

**

Recensie Boeken

Het overdreven doemdenken over de ‘ondergang’ van Europa

Doemdenken Populisten schermen met grote woorden over de ondergang van Nederland en Europa, een ondergang die ze dan zelf als enigen kunnen afwenden. Drie boeken temperen het zwartkijken.