En wellicht dat ik daarom – maar ook om mijn 'maatjes' van dichtbij te kunnen blijven volgen – al relatief vroeg naar de Grote Toernooien en ook EuropaCup-wedstrijden ging; ik had daar net iets meer tijd voor, had al vroeg een baan – dus kon het me financieel veroorloven – en ook de timing was gunstig; al begin jaren '80 kon je in Den Bosch terecht voor fantastische Europese Wedstrijden, de HBW begon te floreren, er was ook nog zoiets als het 'Blitz Kerst-toernooi in Voorschoten' en – dat had het meeste impact van alles – het Nationale Mannenteam, nu Oranje Basketball, timmerde ongelofelijk aan de weg. Daardoor kwamen er Grote Teams zoals de Sovjet-Unie voor oefenwedstrijden naar Nederland, en – klap op de vuurpijl – Nederland eindigde als Vierde op het EK van 1983 in Frankrijk. Daar was ik ook bij. Tussen de wedstrijden door gingen we ballen met/tegen de Internationale Journalisten en – toen nog relatief jonge mensen als Meindert van Veen, Mart Smeets, Jan Willem Jansen waren bij die potjes van de partij...alweer: onvergetelijke ervaringen.
Ik was al 'verkocht' aan Basketball, maar vanaf dat moment nog meer aan de internationale variant.
Dat plezier, die inspiratie; dat is wat ik zoveel mogelijk wilde 'Delen', met zoveel mogelijk mensen; jonge spelers die ik coachte, basketball-liefhebbers in het algemeen. In mijn ogen zijn die essentieel, willen we met het Nederlandse Basketball ooit verder komen. Onze getalenteerde jeugd moet ook zien – en beleven – dat je als Nederlander – liefst ook IN en/of MET Nederland – erg veel kunt bereiken.
Maar meest van alles: die belevenissen en ervaringen neem je de rest van je leven met je mee; ze zijn verrijkend voor ieder individu als persoon, wat dat betreft is het Basketball zelf zelfs slechts bijzaak...wel een belangrijke bijzaak dus..!
In mijn vorige verhaal stipte ik al mijn overleden vriend Constant Scholten aan. Dat deed ik vanwege de reden die ik in dat verhaal gaf, maar ook omdat ik in het nu volgende verhaal daarop door wilde borduren. En omdat er maar weinig mensen zijn die in hun eentje dit soort avonturen gaan beleven; het is natuurlijk vele malen leuker met meerdere mensen samen al dat moois te gaan beleven. Later zag ik er geen probleem in om in mijn eentje drie weken WK in Indianapolis te gaan bekijken – ook al zo'n unieke ervaring trouwens! – , maar zo beginnen de meeste mensen natuurlijk niet; samen die soort drempels slechten, is vele malen eenvoudiger... Dus; Arnold Blokland, Hans Heijdeman, Charis Sideris, Robert Smits, Frits van Rijn, Constant Scholten, en natuurlijk Maarten van Gent, – ik hoop dat ik niemand vergeet?! – bedankt! Zonder jullie was het er misschien wel nooit van gekomen...
En nu ik er nog even over nadenk; misschien moet ik ook Mart Smeets in dit verband nog als inspiratiebron noemen en bedanken. Misschien heb ik zelfs wel – een klein beetje – het stokje van hem – als basketball-zendeling – overgenomen... Zonder mezelf nu direct aan zijn productie en kwaliteiten te willen spiegelen... Ik vrat in ieder geval altijd alles wat Mart schreef en op de buis/radio bracht, en ook wat anderen onder zijn paraplu produceerden..!
Ga ik nu terug naar 26 jaar geleden; Zagreb, Europees Kampioenschap 1989.
De wereld is sindsdien wel stukken kleiner geworden, en het is ook vele malen gemakkelijker geworden om te plannen, te boeken, en te reizen. Toen waren er veel meer belemmeringen voor wat nu simpele reisjes zijn, en de communicatiemogelijkheden waren toen ook vele malen minder beschikbaar.
Toch gold ook toen al dat de wereld soms ineens 'klein' lijkt. Dat zit zo...
Co en ik wilden dus in 1989 naar Joegoslavië om het EK te zien. Ik ging al sinds 1983, ik was ook al op een WK en enkele Pre-Olympische Toernooien geweest, en mijn blijkbaar enthousiaste verhalen leverden altijd minimaal een persoon op die vroeg “Wanneer ga je weer?” En: “kan ik dan mee?” In 1989 was dat Constant Scholten.
Ik was nog nooit in Oost-Europa geweest, en met mij het overgrote deel van de Nederlanders... Dat ging zelfs zo ver, dat toen ik terugkwam uit Finland – toch echt niet achter het IJzeren Gordijn gelegen – ik regelmatig reacties kreeg als “Naar Finland geweest? Wat moet je nu in godsnaam daar? Dat is toch Rusland?”...
Jaja; de wereld was toen in zekere zin – voor veel mensen – juist veel groter dan nu...
Taal, toegang tot boekingsmogelijkheden, dat was toen allemaal een stuk minder ontwikkeld...dus 'dat tripje naar Zagreb', dat was nog best lastig. Toen we onze mogelijkheden op een rijtje zetten, wist Co wel 'een list'; hij had ooit bij Zoebas in Zoetermeer, een teamgenoot gehad die uit Zagreb kwam. Die heette Mladen Filipan – de vader van de huidige Rotterdam Basketball-speler en B-International Ivan. Diens familie woonde nog steeds in Zagreb. Hij zou hem eens polsen of er niet wat te regelen was. Zo gezegd, zo gedaan...
En zo kwam het dat wij in het Centrum van Zagreb een klein appartementje huurden van de oma van Mladen en zijn broer Hrvoje. Die broer nam gelijk de rol op zich ons op te halen van het vliegveld, ons een beetje de weg te wijzen, wat tips te verschaffen over opties van toeristische uitjes tussen de wedstrijden door, hij nodigde ons uit in het familiehuis 'op de berg', en bracht ons uiteindelijk weer weg naar het vliegveld. Ik heb veel van hem geleerd, al had ik toen nog niet volledig door hoeveel wel niet...
26 jaar geleden. Het was een andere wereld, zeker door de desastreuze ontwikkelingen die kort naar het EK uit de hand gingen lopen; de oorlog die Joegoslavië uiteen deden spatten in een verschrikkelijke burgeroorlog... Ik hield in die tijd geen dagboeken bij, alles wat ik wel op papier had is inmiddels vrijwel allemaal anders, dus nam ik contact op met Mladen met een paar vragen.
Mladen Filipan was niet zomaar een speler; hij was een van de allereerste Europeanen die naar een USA-college ging – en daar echt een ster werd – al haalde hij niet de NBA, maar in die tijd deed geen enkele niet-Amerikaan dat; die ontwikkeling kwam pas later.
Ik stelde hem wat vragen 'over toen en daarna'.
Hieronder een samenvatting van wat hij me vertelde middels een email.
“Hooi Aart.
Leuk dat NL weer meedoet op een EK. Voor mij als Nederlandse Kroaat/Kroatische Nederlander is het nog natuurlijk nog extra bijzonder en leuk dat het in Zagreb is. Ja, ik zal er ook bij zijn. Maar ondanks mijn 30 jaar in Nederland – en mijn hier basketballende zoon – is mijn hart nog steeds Kroatisch. Recent heb ik het er met mijn vrouw nog over onze Zoetermeerse tijd gehad, en inderdaad ook over Co; wat zonde en wat een tragedie was dat!
Co en zijn vrouw Jacqueline hadden een zoontje van een jaar, Cedric, en hun dochter Gillian stond op het punt geboren te worden, toen Co in de tuin van hun net nieuwe huis compleet onverwacht stierf (Aart Dekker).
Je stelde mij een paar vragen.
Onze oma – dus de overgrootmoeder van Ivan – heette Slavka, ze is 12 jaar geleden gestorven.
Het 'huis op de berg' is nog steeds ons familiehuis – het is in tussentijd wel flink uitgebreid. En ondanks die 'berg', is het maar drie minuten naar het Centrum van Zagreb. Het 'Zagreb van nu', en de stad van toen, zijn twee totaal verschillende steden. Veel meer opgeknapt en vooral het Centrum – nu volledig autovrij – is een grote open lucht kroeg; ik denk dat de Oranje Supporters die zeker zullen weten te vinden!
Je vroeg naar het verhaal van mijn broer&ik, basketball en 'het leven'.
21 jaar geleden zijn wij vanuit Zoetermeer verhuisd naar Brabant – Sint Oedenrode. Ondanks dat ik toen door mijn leeftijd al was gestopt met basketball, heb ik besloten mijn basketball schoenen weer aan te doen toen bleek dat het dorp een leuk clubje basketballers had. 12 jaar later speelde datzelfde clubje – BV ROOI - een paar jaar in de Promotiedivisie. Lokale jongens plus wat 'Import' uit Eindhoven en Veghel. Met veel zelf opgeleide jongens, waaronder mijn zoon Ivan. Ik kan mij nog herinneren dat ik op mijn vijftigste verjaardag – 8 jaar geleden – in Promotie Divisie tegen Den Bosch-2 heb gespeeld; nipt verloren, maar heb er toch iets van 20 punten ingegooid, maar dat zegt veel meer over het niveau van Nederlandse Basketball dan over mij… :)!
Zakelijk heb ik diverse dingen gedaan. Enkele zeer succesvolle bedrijven gehad, goede en slechte tijden meegemaakt; dat is leven. Mijn 'trots' zijn mijn twee zonen. Ivan en Viktor. Viktor heeft ook gebasketbald maar gestopt, inmiddels in record tijd zijn masterstudie afgerond en is nu zeer goed bezig met zijn baan (PWC in Amsterdam). Ivan speelt bij Rotterdam en is ook zeer goed bezig met zijn studie. Heeft zeker talent en werklust – zelf was ik nooit echt een man van veel trainen – maar ik denk dat hij om 'echt Top' te worden, niet egoïstisch genoeg is; vaak te veel teamspeler - jij weet vast wel dat die soort 'goede en nette jongens' vaak onderweg 'sneuvelen'!?
Wat opmerkelijk is, is dat bijna al mijn 'Kroatische Basketball-maatjes' nog steeds op een of andere manier in basketball bezig zijn. Als topcoach – Aleksander Petrovic; ja, de oudere broer van Drazen, hij heeft nu de leiding bij Cibona –, of in diverse functies bij de Bond, of bij clubs in Kroatië, of in het buitenland. De meeste overige jongens – inclusief mijn broer – hebben altijd contact gehouden; al meer dan 25 jaar komen zij elke donderdag bij elkaar om anderhalf uur te ballen en daarna een paar biertjes te nuttigen. Dezelfde club doet ook (zeer actief) mee aan het 'Internationale FIMBA Maxibasketball' – 'Veteranen-basketball', (Aart Dekker), nu zitten zij op het WK in Orlando, ik kon door diverse redenen deze keer niet mee. Laatst heb ik nog met Jos Kuipers gesproken, dat erg leuk zou zijn als hij met eigen veteranen team uit Den Bosch ook een keer mee zou doen aan een van de toernooien – '50 of 55+ categorie'...
Mijn broer woont in Kroatië en heeft zeer succesvol IT-bedrijf, is getrouwd en heeft ook twee zonen. De jongste basketballt ook – een zeer goede schutter maar beetje 'lui'; daar hebben wel meer goede schutters 'last' van. Onze hele familie heeft nog steeds veel contact met elkaar. En ja; samen basketballen in een veteranen team is bijzonder leuk. Mijn ouders leven nog, maar het gaat zeer slecht met mijn vaders gezondheid.
Je vroeg ook naar de impact van de oorlog op onze familie.
Mijn familie heeft in directe zin niet zo veel ergs meegemaakt in de oorlog – gelukkig maar. Veel vrienden, kennissen en ook basketballers, hebben jammer genoeg wel vreselijke dingen meegemaakt. Een van de mooiste basketball-geschiedenis-verhalen, is het verhaal van mijn goede Bosnische vriend Teoman Alibegović (ex-NBA en ex-diverse Europese Topclubs).
– Teoman is een neef van – de in/voor Nederland uitstekend coachwerk verrichtende – Burhan Alibegović; een van de 'Vaders' van het succes van Oranje Basketball nu (Aart Dekker) –
Toen hij bij ALBA Berlin speelde, is er een groep basketballers uit het zwaar belegerde en beschoten Sarajevo 'gesmokkeld' – deels ondergronds en onderlangs de rollen prikkeldraad door de vijandelijke linies kruipend – om me te doen aan een toernooi in Berlijn. Na veel spannende momenten zijn ze eindelijk een dag voor de eerste wedstrijd in Berlijn aangekomen. Op de avond voor de eerste wedstrijd, heeft Teo's vrouw – Leila, ook ex-Top-basketballster – tot 3 uur in de nacht een eerste Bosnische vlag zitten naaien. Op dat toernooi speelde voor het eerst een Bosnisch Nationaal Team mee als zelfstandige natie – die vlag werd dat toernooi voor de eerste keer aan de buitenwereld getoond..!
De oorlog daar had – zoals alle oorlogen – weinig of niks te maken met geloof of etniciteit; zoals bij alle oorlogen, ging het over geld en macht van enkele individuen. Geloof – en wie van waar kwam – werd alleen maar gebruikt om mensen tegen elkaar op te fokken. Voor het Westen was het 'gemakkelijk' om diverse groepen 'verschillend' te bestempelen, dan kon het conflict tenminste 'worden uitgelegd', maar zo simpel was het niet. Ik ken zeer veel (ex-)basketballers uit alle landen van voormalige Joegoslavië. Op enkele uitzonderingen na, zijn al die jongens nog steeds zeer 'normaal', en met velen heb ik nog goed contact; ik komt ze regelmatig tegen op de Internationale Veteranentoernooien.
Kroatië – met in totaal maar 4,5 miljoen inwoners – is qua sport in het algemeen, en wat betreft Basketball in het bijzonder, 'speciaal'. Handbal, basketball, tennis, volleybal, waterpolo…zelfs voetbal, allemaal sporten waar Kroatië tot wereldtop behoort.
Als je het zo bekijkt... Hoe is het dan mogelijk dat Nederland – met alle faciliteiten, LANGE mensen, en meer dan drie keer zo veel inwoners – blij moet zijn, dat het voor pas de tweede keer in 26 jaar mee mag doen op een EK? Omdat ik Kroaat EN Nederlander ben, heb ik mijn eigen theorie; maar ja, wij Kroaten hebben altijd een mening over alles...
Ik zie ik je waarschijnlijk in Zagreb. Ik betaal eerste biertje (Ozujsko Pivo)!
Groeten, Mladen Filipan
De Tip voor de Oranje Basketball Fans: indertijd maakten wij – op aanraden van Hrvoje Filipan – met de bus de trip naar de 'Plitvice Lakes'. Het was een flinke reis, maar wij maakten hem indertijd – met de bus – op een dag, dus dat is nu zeker mogelijk. Wat mij betreft is dat gebied een 'Sprookje'; tientallen meren en meertjes in een zwaar bebost Karst-landschap, en al die watertjes liggen op verschillende hoogte van elkaar, en zijn met elkaar verbonden door talloze watervallen en watervalletjes. Het is echt een 'Wereldwonder' – wat mij betreft – en niemand zou zichzelf de kans moeten ontzeggen er te gaan kijken als hij/zij toch zo dichtbij is...
Van het gebied was tot relatief kort geleden – enkele honderden jaren slechts – wel bekend dat het bestond, maar niemand wist waar precies; zo woest was Joegoslavië toen nog! 26 jaar geleden was het al wel een toeristische attractie, maar Co en ik liepen er een hele middag rond, en kwamen misschien enkele tientallen mensen tegen...
Nu wordt het park door meer dan drie miljoen(!) mensen per jaar bezocht.
Hrvoje Filipan was in die tijd zeer, maar dan ook ZEER negatief over de ontwikkelingen in zijn land. Toen we op bezoek waren in 'het huis op de berg', wees hij ons op een TV die ergens stond te spelen – er was een driftig orerende man in beeld, en hij sprak een mensenmassa toe – “Die man...”, zei Hrvoje, “...die man is de nieuwe Hitler..!”
Ik nam hem zeer serieus, want ik had wel door dat het geen grap was, maar ik kon me er niets bij voorstellen.
Toen hij ons terug naar het vliegveld reed, was hij weer somber, en ik – toch niet bij iedereen bekend stand als 'Vrolijke Frans' – meende iets moeten zeggen om hem wat op te vrolijken; “Maar als het allemaal ZO SLECHT is, dan kan het toch alleen maar BETER gaan!?...”
Hij keek om, en aan zijn gezicht zag ik dat ik dat beter niet had kunnen zeggen; dat ik er niets van begreep..!
Hij zei: “Dan ben je zeker nog nooit in Polen geweest?!”
Dat was een feit.
Relatief kort daarna begon Joegoslavië te desintegreren, en dat begon met het Basketballteam; Jure Zdovc de enige Sloveen – en mijn favoriete speler in het Joegoslavische Superteam – werd bedreigd door landgenoten als hij mee zou blijven spelen voor Joegoslavië; men zou zijn familie vermoorden. Met pijn in het hart haakte hij af. Slovenië werd vrijwel direct erkend als afgescheiden land. Maar Kroatië zou er niet zo goed afkomen.
Terug naar Plitvice; Co en ik dachten tegen het eind van de middag: “Het wordt tijd terug te gaan naar de bus-stop – een halte zoals wij die kennen, was er niet –, anders missen we misschien de laatste bus...” Die misten we niet, maar wat er de eerstvolgende uren ook gebeurde; geen bus...
Uiteindelijk stonden we een uur of zes later, hongerig en kleumend van de kou, nog steeds te wachten – wij dachten toen inmiddels allang “Die komt dus vandaag niet meer!” – toen de laatste bus langskwam; we waren diep in de nacht pas terug in 'het appartementje van Slavka'. Zoals dat heet: een ervaring rijker.
Een tijd later werd ik 's ochtends vroeg wakker met het radionieuws op mijn wekker-radio...
De nieuwslezer vertelde dat in Kroatië de eerste vuurgevechten waren losgebarsten; er was een dode gevallen. Er werd ook een Kroatische man aan het woord gelaten: “Snappen jullie het nu niet, SNAPPEN JULLIE HET NIET?! HIER is vandaag de Derde Wereldoorlog uitgebroken..!”
Ik was zwaar onder de indruk... Die avond keek ik natuurlijk naar het nieuws; de plek waar het eerste dodelijke slachtoffer had gelegen werd getoond. Een plas bloed; op de plek waar Co en ik al die lange uren hadden staan wachten op die bus die maar niet kwam...
De woorden van Hrvoje Filipan echoden in mijn hersenpan, en die man in het ochtendnieuws...ik kan zijn noodkreet nog horen...
Ik dacht: “Wat was ik naïef, toen in Zagreb.”
Ik was – 26 jaar later – niet helemaal zeker meer van mijn herinnering wat betreft de plaats van de eerste schermutselingen... Dus ik vroeg Mladen “Of, wat ik me herinnerde, kon kloppen?” Dit was zijn antwoord:
“Ja, de Plitvice meren waren de plek waar de oorlog in Kroatië is begonnen. De Servische bevolking daar, verklaarde het gebied rond de meren tot 'eigen Servisch gebied' – onderdeel van Servië . Na zeer kort praten gingen mensen op elkaar schieten en na het eerste bloed is het van slecht tot erger gegaan. Voor alle partijen.”
De laatste anekdote speelde zich af in de zaal vlak voor een wedstrijd van Joegoslavië, ik denk dat het een Halve Finale was. Zaal mudvol; het Joegoslavische Volkslied werd gespeeld, iedereen staan, behalve...Co, die nog 6 uur staan en hangen bij een busstop in het bos in de benen had. Naast hem overduidelijk een patriottische ex-soldaat, oud, grijs haar, rijzige gestalte, enorme snor; die pikte het niet dat Co bleef zitten, begon aan hem te trekken, sprak boze woorden – die wij niet verstonden –, uiteindelijk stond Constant Scholten – met tegenzin – dan toch maar langzaam op...
De ogen van de man spoten vuur, bij zoveel disrespect...
Vlak na de Finale rende er een 'Kroatische Patriot' met Kroatische Vlag het veld op. Vlade Divac zag het – vond dat disrespect voor Joegoslavië, pakte de vlag af, gooide hem op de grond – het werd een rel, en maakte hem voor vele jaren tot 'gehate Serviër' bij een deel van de Kroatische bevolking...
Dit was het verhaal van een Nederlands-Kroatische Basketball-familie, en het verhaal van twee naïeve, jonge Nederlanders die bij hen op Basketball-trip naar Zagreb gingen; onuitwisbare herinneringen, een les in gebrekkige kennis van de wereld zoals die toen was...
Maar dus ook: soms is de wereld ook weer heel klein...
Ik had het niet willen missen...
AART DEKKER
Posts
Geen opmerkingen:
Een reactie posten