.jpg)
.jpg)
Nieuwe linkse beweging in Duitsland beoogt sociale agenda te combineren met een nationalistische
In Duitsland wordt in september een nieuwe linkse beweging gelanceerd die een sociale agenda combineert met een nationalistische inslag. Soortgelijke bewegingen zijn elders in Europa al een succes. En ook Nederland lijkt ontvankelijk voor dit ‘hoefijzermodel’, waarbij het rechter en het linker uiteinde van het politieke spectrum naar elkaar toe buigen. (Illustratie Bas van der Schot)
*
SHARTIE AART DEKKER: 'SP-Gekkies'? Of had de SP Altijd al Gelijk?
Linkspopulisme krijgt voet aan grond in Europa:
hoelang nog voordat PVV en SP opgaan in de SPVV?
Even Terug- (&Vooruit-)kijken HOE ZAT DE VOLKSKRANT ERNAAST(in 2018)
"SP werkt samen met Poetin gezinde partijen"
Dat klopt natuurlijk niet; de SP zegt daar zelf over;
"Nee, de SP (Socialistische Partij) werkt niet samen met partijen die Poetin-gezind zijn. De SP is een socialistische partij die zich inzet voor een rechtvaardige en solidaire samenleving in Nederland. Ze hebben geen banden met partijen die de Russische politiek van Vladimir Poetin steunen. De SP is een onafhankelijke partij en heeft haar eigen visie op de Nederlandse samenleving."
En wat betreft die Internationale Top voor Vrede: het is altijd goed als andere stemmen gehoord worden, en als er gepraat wordt in plaats van geschreeuwd, laat staan geschoten...
(AD)
*
Analyse opkomst linkspopulisme
Linkspopulisme krijgt voet aan grond in Europa: hoelang nog voordat PVV en SP opgaan in de SPVV?
Sociaaleconomisch links en cultureel rechts – het is een combinatie die op diverse flankpartijen in Europa aantrekkingskracht uitoefent. In Duitsland, Frankrijk, Engeland en Denemarken groeit de ontvankelijkheid voor een verzorgingsstaat met nationalistische trekken. Ook in Nederland is beweging.
Ariejan
Korteweg3 augustus 2018 (Originele artikel op VK.nl --- Hier ---)
Politicologen hebben voor een dergelijke ontwikkeling, waarbij de uitersten van het politieke spectrum naar elkaar toe buigen, een term gemunt: het hoefijzermodel. Bij de klassieke indeling in links en rechts wordt gedaan alsof opvattingen op een continuüm staan met naar de uiteinden steeds verder toenemende tegenstellingen. Een hoefijzer voegt een tweede dimensie toe: ook de tegenstelling tussen elite – middenpartijen - en buitenstaanders – flanken – wordt zichtbaar.
De verschillen tussen links en rechts worden van oudsher zichtbaar gemaakt aan de hand van sociaaleconomische standpunten. Ruwweg: een overheid die gelijke kansen voor iedereen bevordert, versus de gedachte dat iedereen z’n eigen kansen moet creëren. Twee gebeurtenissen brachten daar verandering in. Het verdrag van Maastricht werkte euroscepsis in de hand, bij het referendum van 2005 uitgedragen door zowel SP als PVV. De linkerflank verwerpt de EU als neoliberaal project, ter rechterzijde worden juist de culturele implicaties benadrukt; Europese eenwording doet afbreuk aan de nationale identiteit en soevereiniteit.
Als gevolg van de aanslagen op het WTC en Pim Fortuyn werden vervolgens cultuur, gedeelde waarden en identiteit belangrijker in het politieke debat: wie zijn we, wat vinden we belangrijk, hoe bereiken we dat? De partijen op de rechterflank ontlenen daaraan goeddeels hun bestaansrecht.
Oerreflex
Dat de flankpartijen nog steeds volgens de klassieke links-rechts verdeling handelen, wordt bevestigd door hun stemgedrag in de Tweede Kamer; PVV en SP zitten gewoonlijk niet op één lijn. De PVV is met haar harde opstelling tegen de islam cultureel rechts, maar wordt in sociaal-economisch opzicht soms voor links versleten. Die ‘linkse’ opvattingen worden vanuit de islamkritiek beargumenteerd, met een redenering als: verzorgingshuizen voor de mensen die Nederland opbouwden, zitten nu vol met vluchtelingen. Op onderwerpen als hypotheekrenteaftrek, bijstandsfraude of schuldhulpverlening is de PVV juist klassiek rechts.
De SP is sociaaleconomisch uitgesproken links, maar haar eigen grootste tegenstander als het om vluchtelingen gaat. De oerreflex is die van een stringent migratiebeleid, omdat nieuwkomers een bedreiging zijn voor de werkgelegenheid van de achterban. Maar toen de stroom vluchtelingen in 2015 door oorlogen groeide, klonken ook andere SP-geluiden.
De strijd om het voorzitterschap tussen Sharon Gesthuizen en Ron Meyer in 2015 was ook een slag om de culturele positie van de partij. Meyer won, de SP hield vast aan een weinig ruimhartige houding jegens vluchtelingen. Op de laatste partijraad sprak SP-Kamerlid Jasper van Dijk over een ‘rechtvaardig, maar ook realistisch asielbeleid’, met een grote rol voor ‘aanmeldcentra in Noord-Afrika.’ Dat lijkt op wat de Duitse politica Wagenknecht voorstelt: ‘Armoede ter plekke bestrijden en perspectieven creëren in de thuislanden.’
Beweging op de flanken
In Nederland is geen SPVV in de maak, maar er is beweging op de flanken. De enige die bij de landelijke verkiezingen werk maakte van de combinatie economisch links en cultureel rechts, was het afvallige PvdA-Kamerlid Jacques Monasch. Zijn partij Nieuwe Wegen richtte zich op ‘de onderkant van de arbeidsmarkt’ en hoopte op ‘PVV-stemmers met het hart op de goede plek.’
Nieuwe Wegen haalde 0,14 procent. Monasch opende onlangs een kunsthandel in Brussel. De PvdA schoof sindsdien wel de door hem gewenste richting op. In juni werd met zusterpartijen uit België, Denemarken, Italië en Oostenrijk afgesproken migratie bij de bron aan te pakken, met de nadruk op opvang in eigen regio – ook de Duitse zusterpartij SPD koerst in die richting, net als de Britse Labour-leider Jeremy Corbyn.
‘Dat hoefijzermodel is ooit bedacht om aan te tonen dat communisme en fascisme elkaar raken’, zegt politicoloog Matthijs Rooduijn. ‘De electorale overloop tussen radicaal links en rechts is nu beperkt. Een SP-kiezer die sociaaleconomische thema’s belangrijk vindt, zal niet zomaar om culturele redenen naar de PVV overstappen, en vice versa.’ Zijn verwachting is dat in Nederland op termijn eerder een linkse partij zal sneuvelen. ‘Er is ruimte voor twee stromingen: nationalistisch conservatief links en kosmopolitisch progressief links.’
Wenkend perspectief
De Deense Socialdemokraterne plooiden zich al wel naar het hoefijzermodel. Ze presenteerden in februari een plan dat voorschrijft dat moslimvrouwen naar Deense normen en waarden moeten leven en grenzen stelt aan het aantal niet-westerse bewoners van achterstandswijken. Beleid dat past in het straatje van de rechts-populistische Dansk Folkeparti. Volgens peilingen zijn de sociaaldemocraten nu de grootste partij.
In Frankrijk maakte de linkerflank een vergelijkbare beweging. Jean-Luc Mélenchon, voorman van La France Insoumise, verwijt de Franse socialistische partij (PS) naïef te zijn. ‘Als die lui eenmaal hier zijn, wat wil je dan? Terugjagen de zee in? Dat kan niet. Zorg er dus voor dat ze in eigen land blijven.’ Mélenchon was een van de oorzaken van de ineenstorting van de PS, hij haalde vorig jaar 19,5 procent van de stemmen.
Linkse partijen elders in Europa zullen met argusogen volgen of Wagenknecht ook voor hen een wenkend perspectief kan ontvouwen.
Nieuws Aufstehen
Nieuwe linkse beweging in Duitsland beoogt sociale agenda te combineren met een nationalistische
In Duitsland wordt in september een nieuwe linkse beweging gelanceerd die een sociale agenda combineert met een nationalistische inslag. Soortgelijke bewegingen zijn elders in Europa al een succes. En ook Nederland lijkt ontvankelijk voor dit ‘hoefijzermodel’, waarbij het rechter en het linker uiteinde van het politieke spectrum naar elkaar toe buigen.
Sterre Lindhout3 augustus 2018, 19:52
Sahra Wagenknecht en haar partij- en echtgenoot Oskar Lafontaine.Getty Images
De eerste keer dat de Duitse politica Sahra Wagenknecht (49) haar partijgenoten van Die Linke op stang joeg met haar ideeën over migratie, was in het voorjaar van 2016. ‘Wie gastrecht misbruikt, heeft het gastrecht ook verbruikt’, zei ze na de beruchte nieuwjaarsaanrandingen in Keulen, toen vers in het geheugen.
Het was een klap in het gezicht van partijgenoten die alle beperkingen van het recht op asiel als rechtse duvelstoejagerij beschouwen. Wagenknecht weigerde zich voor de opmerking te rechtvaardigen. Sterker, kritiek op de vluchtelingenpolitiek van Merkel werd het lievelingsthema van de politica die door haar onverzettelijke frons, knot en felrode mantelpakken lijkt op een samensmelting van Rosa Luxemburg en Mary Poppins.
Eigen-arbeiders-eerst-mentaliteit
‘Als 800 duizend immigranten naar Duitsland komen en 500 duizend zoeken een baan, versterkt dat natuurlijk de loonconcurrentie’, zei ze in mei op het partijcongres. Opnieuw oogstte ze boegeroep, maar vooral onder Oost-Duitse partijgenoten klonk nu ook applaus voor deze eigen-arbeiders-eerst-mentaliteit.
Deze Sahra Wagenknecht wil nu samen met haar partij- en echtgenoot Oskar Lafontaine (74) een nieuwe linkse beweging beginnen, die een sociale agenda combineert met een nationalistische. Het moet een thuis worden voor gedesillusioneerde politici uit de drie linkse partijen in de Bondsdag: Die Linke, de Groenen en de SPD.
‘Aufstehen’ heet de beweging waarvan de website zaterdag wordt gelanceerd; Opstaan. Over precies een maand, op 4 september, vindt de eerste bijeenkomst plaats.
De meest concrete informatie over het idee staat in een uitgelekt conceptmanifest. Het document pleit voor restauratie van de verzorgingsstaat en staat vol EU-sceptische retoriek. Tot zover alles klassiek links. ‘Opstaan’, herinnert aan ‘ontwaakt, verworpenen der aarde’, de eerste regel van de Internationale.
Nadelen globalisering
Nieuw is de nadruk op de nadelen van globalisering en het migratievraagstuk. In een passage over probleemwijken: ‘En dan wordt het maatschappelijke klimaat ook nog eens vergiftigd, omdat politici toekijken hoe haatpredikers van een radicale islam kinderen van vijf jaar een wereldbeeld opdringen dat integratie nagenoeg onmogelijk maakt.’ Opvallend is ook de roep om meer politie, en het streven naar ‘het behoud van culturele autonomie met respect voor traditie en identiteit.’
Wagenknecht en co. willen de stemmen terugwinnen die bij de verkiezingen in september vorig jaar verloren gingen aan de rechts-populistische AfD: 400 duizend van Die Linke en 900 duizend van de SPD. ‘Ons doel is andere politieke meerderheden en een nieuwe regering met een sociale agenda’, zei Wagenknecht vrijdag in Der Spiegel, in het enige interview dat ze over de beweging gaf. Of de Duitsers bij de volgende verkiezingen ook op ‘Opstaan’ kunnen stemmen, laat ze in het midden.
Kansrijk
Op papier lijkt zo’n nieuwe linkse beweging in Duitsland kansrijk. De kloof tussen rijk en arm groeit, door de grote lagelonensector, een tekort aan sociale woningen en uitkeringen die niet meegroeien met de stijgende huren. De nieuwe breuklijn loopt tussen winnaars en verliezers van de globalisering, concludeerde de Bertelsmann Stiftung onlangs.
Vooral de sociaaldemocraten worden daarop aangekeken. In 1998, het jaar dat SPD’er Gerhard Schröder kanselier werd, stemde 52 procent van de Duitsers op een linkse partij. Hij versoberde de uitkeringen en dereguleerde de arbeidsmarkt. Economisch bleek het een gouden greep, electoraal een catastrofe die de partij nooit te boven kwam.
In 2017 stemde nog maar 38 procent van de Duitsers links. Van de linkse partijen wonnen alleen de Groenen wat, maar de voor Duitse begrippen ooit radicale partij heeft zich in progressief-liberale richting ontwikkeld. Het was de hoogopgeleide, kosmopolitische Groenen-achterban die in 2015 het hardst juichte voor Merkels Willkommenskultur.
Vooral tegen dit links wil de nieuwe beweging van Wagenknecht zich afzetten. Het ‘morele links’, noemt theatermaker Stegemann het in de Engelse krant The Guardian. ‘We hebben te maken met de absurde situatie dat de winnaars van het liberalisme de verliezers vertellen dat ze humaner moeten zijn.’ Stegemann haalt de oude strijdkreet van Bertolt Brecht van stal: ‘Erst kommt das Fressen, dann kommt die Moral.’
Winnaars liberalisme
Met de AfD, de grootste oppositiepartij, heeft Duitsland voor het eerst sinds de Tweede Wereldoorlog een grote beweging op de rechterflank. De AfD werft kiezers met teksten als ‘Vluchtelingen zijn verzorgingsstaattoeristen.’ Uit onderzoek blijkt dat vooral Oost-Duitse kiezers, die direct na de val van de muur op Die Linke of de SPD stemden, het idee hebben dat de AfD de enige partij is die voor hun sociaaleconomische belangen opkomt.
De ironie wil dat het economische gedeelte van het verkiezingsprogramma van de AfD vorig jaar liberaler was dan de leuzen deden vermoeden. Maar de partij ontdekt dat er met linkse sociale wetgeving goed te scoren valt. Zo circuleert er een voorstel voor een pensioentoelage van 180 euro per maand, alléén voor Duitse staatsburgers die minstens dertig jaar op de Duitse arbeidsmarkt actief zijn geweest.
De AfD serveert vreemdelingenhaat uit met een zekere trots. Zo ver lijkt de beweging van Wagenknecht niet te gaan, maar ze spelen in op dezelfde sentimenten bij dezelfde groep kiezers.
Linkse politici kritisch
Veel linkse politici reageren daarom kritisch. ‘Ik zie vooral oude gezichten en hoor populistische ondertonen’, zei SPD-bestuurslid Lars Klingbeil in de Berlijnse krant de Tagesspiegel. Linke-voorzitter Katja Kipping wil dat links ‘een bastion van solidariteit met vluchtelingen’ blijft. En in een interview met de dezelfde krant vraagt ze zich af of de beweging links zal verenigen, zoals Wagenknecht suggereert, ‘of dat het toch gaat om een afsplitsing.’
De angst voor een versplintering van links voert terug naar een politiek trauma van precies een eeuw geleden. Op 9 november 1918 werden in Berlijn gelijktijdig een sociaaldemocratische en een communistische republiek uitgeroepen. Vervolgens liet de verse SPD-kanselier Friedrich Ebert de communisten neerslaan. Van dat ‘verraad’ loopt een rechtstreekse lijn naar Hitlers greep naar de macht in 1933. Een verenigde linkse beweging had dat kunnen voorkomen. Tenminste, zo wordt in Duitsland nog altijd geloofd.
%20GROENE,20250417%20(2).jpg)
Posts
