Als op een schip dat net is uitgevaren, zien we het vaste land langzaam wegglijden. Nog geen twee weken geleden werd het belangrijkste land ter wereld geleid door een stabiele regering die opereerde naar de geest van de democratie en open samenleving die de Verenigde Staten zijn. Sindsdien hebben de VS verbijsterende dagen achter de rug. Donald Trump trapte zijn regeerperiode af alsof hij nog op campagne was: met een toespraak over de verschrikkelijke staat van zijn land, met een vervreemdende confrontatie met ‘de liegende media’ over bezoekersaantallen bij zijn inauguratie, en een al even curieuze kruistocht tegen vermeende miljoenen illegale kiezers.
Sindsdien heeft Trump al zeventien presidentiële decreten en richtlijnen getekend – een vorm van regeren buiten het parlement om die niet in de Amerikaanse grondwet staat. Die decreten lopen uiteen van toestemming voor omstreden olieprojecten tot de onmiddellijke sluiting van de Amerikaanse grenzen voor alle inwoners van zeven landen in het Midden-Oosten. Vooral dat laatste decreet baarde ongeloof en onrust, chaotische taferelen en protesten. Er is de afgelopen dagen veel geschreven over de ineffectiviteit en kwaadaardigheid van die maatregelen. Alle grote herkomstlanden van radicaal-islamitische terroristen bleven buiten schot.
De erosie van het woord fascisme moet een gesprek daarover niet onmogelijk maken
In de VS wordt wel het eufemisme gebruikt van een ‘rocky start’ van Trumps regeerperiode, maar hier tekent zich iets anders af. Trump heeft zich de afgelopen dagen opzettelijk afgesloten van neutrale informatie, door in zijn veiligheidsteam inlichtingenmensen en generaals te vervangen door zijn politiek adviseurs. Trump en zijn extreem kleine cirkel zien niet toe op de uitvoering van de decreten, maar maken radicale richtlijnen die door mensen onder hen – grenswachten, bijvoorbeeld, en ambtenaren van de immigratiedienst – moeten worden ingevuld naar hun inschatting van wat Trump wil. Dit is een zeer gevaarlijk principe. De historicus Ian Kershaw betoogde in zijn beroemde essay Working towards the Führer dat het naar eigen inschatting proberen in te vullen van opzettelijk vage richtlijnen de belangrijkste reden was geweest voor de radicale dynamiek van het Derde Rijk. Het feit dat Trump deze stijl van regeren hanteert, gecombineerd met zijn constante aanvallen op de media, het ondergraven van de rechterlijke macht en het kennelijk opzettelijk veroorzaken van verwarring, roept heel nare vergelijkingen op. Het woord moet op tafel: is hier sprake van Amerikaans fascisme?Het decreet was overduidelijk een totale verrassing voor alle relevante ministeries en instanties, veroorzaakte chaos op luchthavens en een juridisch zwart gat. Maar Trump en Witte Huis-medewerkers zeiden simpelweg dat het ‘enorm succesvol’ was, dat ‘iedereen die het moest weten was geïnformeerd’, dat de chaos alleen was veroorzaakt door demonstranten en Obama-rechters, en liepen bij de scherven weg.
In de VS wordt wel het eufemisme gebruikt van een ‘rocky start’ van Trumps regeerperiode, maar hier tekent zich iets anders af. Trump heeft zich de afgelopen dagen opzettelijk afgesloten van neutrale informatie, door in zijn veiligheidsteam inlichtingenmensen en generaals te vervangen door zijn politiek adviseurs. Trump en zijn extreem kleine cirkel zien niet toe op de uitvoering van de decreten, maar maken radicale richtlijnen die door mensen onder hen – grenswachten, bijvoorbeeld, en ambtenaren van de immigratiedienst – moeten worden ingevuld naar hun inschatting van wat Trump wil. Dit is een zeer gevaarlijk principe. De historicus Ian Kershaw betoogde in zijn beroemde essay Working towards the Führer dat het naar eigen inschatting proberen in te vullen van opzettelijk vage richtlijnen de belangrijkste reden was geweest voor de radicale dynamiek van het Derde Rijk. Het feit dat Trump deze stijl van regeren hanteert, gecombineerd met zijn constante aanvallen op de media, het ondergraven van de rechterlijke macht en het kennelijk opzettelijk veroorzaken van verwarring, roept heel nare vergelijkingen op. Het woord moet op tafel: is hier sprake van Amerikaans fascisme?Het decreet was overduidelijk een totale verrassing voor alle relevante ministeries en instanties, veroorzaakte chaos op luchthavens en een juridisch zwart gat. Maar Trump en Witte Huis-medewerkers zeiden simpelweg dat het ‘enorm succesvol’ was, dat ‘iedereen die het moest weten was geïnformeerd’, dat de chaos alleen was veroorzaakt door demonstranten en Obama-rechters, en liepen bij de scherven weg.
Dat woord is zo overgebruikt in de vorige eeuw dat het lijkt alsof elke verwijzing nu bij voorbaat lachwekkend is. Maar de besmetting en erosie van dat woord moeten een zinvol gesprek daarover niet onmogelijk maken. In Nederland moeten we niet alleen hierover spreken, maar ook over hoe onze regering zich tot het Amerika van Trump moet verhouden.
Kan Nederland bondgenoot blijven en in internationale zaken zo dicht aanschurken tegen zo’n land? Moeten we politiek asiel gaan bieden, of een Europees politiek offensief van de grond proberen te krijgen tegen deze regering? Het zal een thema bij onze eigen verkiezingen moeten zijn. Het opschorten van de onderhandelingen met de VS over Amerikaanse grenscontroles op Schiphol is een stap in de goede richting. De tijd van enkel ‘onze zorgen uitspreken’ is voorbij.
Posts
Geen opmerkingen:
Een reactie posten