Cover The New Statesman: '2024/01/ Year-voting-dangerously-elections-2024'
*
Column Buitenland
Gewone democratie
17 januari 2024 – verschenen in nr. 3 Originele Column in de de Groene --- Hier ---
Vergelijk het met een constellatie in het gesternte boven ons, waarbij een bepaalde opstelling tussen de hemellichamen of een langdurige zonsverduistering zeer zelden voorkomt. Zo ziet de electorale wereldkaart eruit in 2024: nooit eerder werden er in een jaar in zoveel landen verkiezingen gehouden, nooit eerder mochten er wereldwijd zoveel mensen naar de stembus. Meer dan vijftig landen in totaal die samen meer dan de helft van de wereldbevolking omvatten. Als stemmen inderdaad het feest van de democratie is, staan we aan het begin van een waanzinnig jubeljaar.
Was het maar zo’n feest. Het worden twaalf maanden waarin het erop of eronder is voor de democratie. ‘The year of voting dangerously’, zo noemde de geopolitiek commentator Bruno Maçaes het in The New Statesman.
Wat vooral in de waagschaal ligt is het type liberale democratie zoals dat in grote delen van het Westen voeten aan de grond kreeg: met een sterke scheiding der machten, de garantie dat electorale verliezers plaatsmaken voor de winnaars en waar de pers de macht in de gaten houdt en het publiek voorziet van feiten en behulpzame duiding. Er zijn nog meer kenmerken aan te wijzen: een electoraal stelsel dat niet al te veel verziekt is door de invloed van geld, waar politieke functionarissen dienaar zijn in plaats van kruisvaarder of borstklopper. Een politieke cultuur waar ideeën, oplossingen en toekomstvisie niet worden bedolven onder een dikke laag identitaire drek en vijanddenken. ‘Gewoon, normale democratie’, ben je haast geneigd te denken. Het punt is dat die variant al lang niet meer de norm is.
Dat bleek bijvoorbeeld in Bangladesh, het land dat ‘the year of the vote’ mocht aftrappen. ‘Ik doe mijn best om te zorgen dat democratie in dit land kan voortbestaan’, zei premier Sheikh Hasina toen ze haar stem uitbracht. Ze won een vierde opeenvolgende ambtstermijn, logisch gezien het feit dat grote delen van de oppositie gevangen zijn gezet en de opkomst bedroevend laag was.
De hekkensluiter van 2024 is meteen ook de grote klapper. In november wordt duidelijk of een nieuwe termijn in het Witte Huis erin zit voor Trump. De opmaat naar verkiezingsdag zal bestaan uit een opstapeling van waarschuwingen dat nóg een keer Trump als president het einde van de democratie in Amerika zoals we die kennen betekent. Die waarschuwing is niet van de lucht. Trumps belofte ‘geen dictator’ te zullen zijn, onderstreept alleen maar hoezeer de Verenigde Staten zijn afgedreven van hun normale democratische modus.
Tussendoor zijn er nog andere betekenisvolle verkiezingen, in het bijzonder in Indonesië (in februari) en India (in april-mei). De stembusgang daar is vooral betekenisvol ook vanwege het aandeel van deze twee landen in het vormen van het mondiale aangezicht van de democratie. Beide voldoen wellicht niet aan alle westerse maatstaven, maar evenmin zijn het schijn-democratieën. De volkswil klinkt behoorlijk zuiver door in de uitslagen zoals die nu voorspeld worden. Het roept de vraag op waar en door wie eigenlijk wordt bepaald wat dat is, democratie?
Rusland, waar in maart ook presidentsverkiezingen zijn, grijpt deze vraag aan voor cynisch opportunisme. Ongetwijfeld krijgen de Kremlin-spindoctors het voor elkaar om juist de Russische variant met enkel Poetin als mogelijke uitslag als de ware invulling van democratie te presenteren. Opmerkelijk is hier niet de platheid van de leugens, maar de behoefte van een autocraat om toch de rituele stappen van een verkiezing te zetten.
Zo bezien is democratie enkel als woord met een rudimentaire betekenis dominant geworden in de wereld. Iedereen wil democratie en verkiezingen, de grote discussie gaat over de invulling en geen enkel land of machtsblok heeft nog het overwicht in de definitiestrijd. 2024 is daarmee het jaar dat het Babylon blootlegt: verwikkeld in dezelfde onderneming, spreekt iedereen inmiddels een andere taal.
Och, en dan is er nog Nederland. Daar buigen liberalen zich samen met een politieke nieuwkomer die zegt te leven voor rechtsstatelijkheid over wat het betekent als iemand zijn plannen tot grondwetsschendingen ‘in de ijskast zet’. Wilders’ alleenheerschappij binnen de eigen ‘partij’ en zijn strafrechtelijke veroordeling blijken geen reden voor de VVD en NSC om te passen voor samenwerking. In Nederland is 2024 al in 2023 begonnen. Waren we toch weer eventjes gidsland.
Lees ook:
De wereld na Oekraïne
‘Rusland wordt een Chinese cliëntstaat’, verwacht de Portugese schrijver Bruno Maçães
Marijn Kruk 7 september 2022
Posts
Geen opmerkingen:
Een reactie posten