Bankencrisis: de Vinger van Gerrit Zalm (NRC, Woldhek)

Siegried Woldhek, NRC, NRC 4 April 2015

Verder die dag op NRC-Opinie:
Brieven van de Lezers:

ABN Amro Ze gaan gewoon niet harder werken van zo’n bonus

In het interview antwoordde Peter Wakkie: „Zij hebben hun doelstellingen steeds met vlag en wimpel gehaald. Als je die gehaald hebt, heb je recht op een bonus.” (NRC, 31/3)

Als oud-lid van het bestuur van een grote Amerikaanse onderneming heb ik kunnen profiteren van bonusregelingen. Als ik andere (Amerikaanse) leden privé vroeg of ze meer hun best deden vanwege die regeling, was hun antwoord altijd dat dat niet het geval was. Van Nederlanders in het bedrijf kreeg ik hetzelfde antwoord.

Bestuurders van een onderneming krijgen een uitstekend salaris en dan mag worden verwacht dat ze zich volledig inspannen om de verwachtingen waar te maken. Als ze alleen beter hun best doen als ze een bonus kunnen krijgen, is er iets mis met hun instelling.
De doelstellingen waar Wakkie over spreekt zijn overigens vaak arbitrair. De beoordeling van het halen van doelstellingen, ook al doe je dat met ingewikkelde systemen, komt vaak toch neer op gevoelsmatige inschatting, aangezien er te veel storende, onvoorziene elementen zijn.
Kortom, je kunt je afvragen of het stelsel van bonussen voor bestuurders niet erg uit de hand gelopen is. Voor echte ondernemers kun je daar anders over denken, maar bestuurders van veel bedrijven en zeker van ABN Amro kun je toch niet echt ondernemers noemen.

C.J.C.Smeets OUD-BESTUURDER FLUOR CORP.


Narcisten en psychopaten

Gelukkig is de beursgang van onze nationale bank voorlopig afgeblazen door minister Dijsselbloem. Een niet-psycholoog (Jeroen Smit) heeft overtuigend materiaal aangedragen voor het psychologisch mechanisme dat niet alleen bij ABN Amro maar in de gehele kredietcrisis een grote rol speelde: narcistische grootheidsfantasieën bij leidinggevenden. Leidinggevenden met bovengemiddelde narcistische trekken zien niet in dat banken (net als mensen) fragiel en kwetsbaar zijn. In hun omnipotentie fantaseren ze dat de ‘sky the limit’ is en dat de door hen bedachte financiële producten bestand zijn tegen slecht weer. Linksom of rechtsom kennen ze zichzelf salarisverhogingen toe omdat ze abusievelijk geloven dat ze een hele bijzondere bijdrage leveren. Indien ze ook nog wat psychopathisch zijn (en dat is geen uitzondering) zien ze zelfs vaak in dat hun bijdrage niet bijzonder is, maar zijn ze alleen uit op eigen gewin en manipuleren anderen en het bedrijf zoveel ze kunnen. Zijn ze ook nog wat autistisch, dan functioneren ze sociaal gebrekkig, laten ze zich niet corrigeren en hebben ze gebrek aan empathie voor de medewerkers en de klanten. Veel mensen aan de top worden gekenmerkt door een combinatie van deze psychologische stijlen: de recente salarisverhogingen bij ABN Amro wijzen op aanwezigheid van dit destructief psychologisch mengsel.

In plaats van een zakenbank zou de bank onder staatsbeheer gericht kunnen zijn op particulieren, kleine en middelgrote ondernemers en zzp’ers. De bank zou dan weer kansen bieden aan kleine ondernemers en deze grote groep Nederlanders bij de bank betrekken. De bank zou dan ook de eerste staatbank met een moraal kunnen worden. Nederlandse managers en leidinggevenden scoren volgens ons vergelijkende onderzoek naar emotionele intelligentie toch al erg laag op sociale verantwoordelijkheid. De ABN Amro bank kan een eerste stap zijn op een pad waar men in Nederland nu erg aan toe lijkt te zijn.

Prof. dr. J. Derksen Klinisch psycholoog, leidinggevende Studiecentrum voor Narcisme, Psychopathie en Autisme, Radboud Universiteit Nijmegen.