'Ik wist niet dat Marokkanen zo... leuk zijn'
Arabische en westerse cultuur komen samen bij festival Atlas Electronic
ARTIKELEat your heart out Henk en Ingrid: er is een plek waar de Arabische en westerse cultuur wél samengaan. Sterker, waar die versmelting magisch wordt - en iedereen uit z'n dak gaat.
Volg de Volkskrant
Elke avond om 20.30 het laatste nieuws en alvast zes artikelen uit de krant van morgen in uw mailbox? Schrijf u in voor onze gratis nieuwsbrief.
Stel je een wereld voor waarin niemand zeurt over een boerkini, waar de westerse en Arabische wereld niet botsen maar samensmelten. Waar spierwitte Nederlanders rondlopen in een djellaba, waar vrouwen én mannen hennatatoeages nemen en waar Marokkaanse Nederlanders, ruimdenkende Marokkanen en wereldburgers uit Spanje, Frankrijk, Engeland en zelfs China gebroederlijk een waterpijp (of joint) delen. Ze dansen op een opzwepende mix van Hollandse house en Arabische klanken in een met oosterse tapijten bekleed amfitheater, onder een radioactiefroze hemel. Deze utopie heet Atlas Electronic - dat afgelopen weekeinde voor het eerst plaatsvond in Marrakech.
Het vierdaagse festival is een initiatief van Karim Mrabti (26), die in Barcelona woont en al sinds zijn 16de feesten organiseert, en dj-vrienden Khalil Ryahi (32) en Steven Pieters (33) van Triphouse Rotterdam. Zij haalden de Amsterdamse feestorganisatie Cartel erbij, de dj's van het Londense feest Secretsundaze en cross-overartiesten van het Marokkaanse platenlabel Cosmo Records. Kortom: een waaier aan Europese en Marokkaanse acts. Ook werd Red Light Radio (normaal gehuisvest in een peeskamertje op de Amsterdamse Wallen) uitgenodigd om live dj-sets uit te zenden.
Het vierdaagse festival is een initiatief van Karim Mrabti (26), die in Barcelona woont en al sinds zijn 16de feesten organiseert, en dj-vrienden Khalil Ryahi (32) en Steven Pieters (33) van Triphouse Rotterdam. Zij haalden de Amsterdamse feestorganisatie Cartel erbij, de dj's van het Londense feest Secretsundaze en cross-overartiesten van het Marokkaanse platenlabel Cosmo Records. Kortom: een waaier aan Europese en Marokkaanse acts. Ook werd Red Light Radio (normaal gehuisvest in een peeskamertje op de Amsterdamse Wallen) uitgenodigd om live dj-sets uit te zenden.
Veel Nederlanders vragen zich af: kan ik daar wel drinken?
Volgens de organisatoren verspreidt elektronische muziek zich 'als een virus' door Marokko. Ze willen westerlingen in contact te brengen met deze rap groeiende scene. Anderzijds willen ze de plaatselijke bevolking trakteren op ervaren Europese dj's. Bovendien brengt dit collectief festivalkennis mee naar een land waar dit soort extravagante dance-evenementen nog in de kinderschoenen staan.
Ter plaatse werden feestprofessionals al wel in een vroeg stadium betrokken bij de organisatie en programmering. Er wordt gestreefd naar een gemêleerd publiek: de helft uit Europa, de helft uit Marokko en omringende Arabische landen, in de hoop zo westers dancekolonialisme te voorkomen. Dat verwijt krijgt bijvoorbeeld AfrikaBurn, een spin-off van het Amerikaanse hippiefestival Burning Man. Op blogs klaagt men dat AfrikaBurn in de afgelegen woestenij van Zuid-Afrika een invasie veroorzaakt van witte hippies. In een sfeerfilmpje van de vorige editie is minutenlang geen persoon met een kleurtje te zien.
Ter plaatse werden feestprofessionals al wel in een vroeg stadium betrokken bij de organisatie en programmering. Er wordt gestreefd naar een gemêleerd publiek: de helft uit Europa, de helft uit Marokko en omringende Arabische landen, in de hoop zo westers dancekolonialisme te voorkomen. Dat verwijt krijgt bijvoorbeeld AfrikaBurn, een spin-off van het Amerikaanse hippiefestival Burning Man. Op blogs klaagt men dat AfrikaBurn in de afgelegen woestenij van Zuid-Afrika een invasie veroorzaakt van witte hippies. In een sfeerfilmpje van de vorige editie is minutenlang geen persoon met een kleurtje te zien.
GNAWA-GROEPEN
Ik wist niet dat Marokkanen zo... leuk zijn
'Ik wist niet dat Marokkanen zo... leuk zijn', zegt een Nederlandse bezoekster met enige schaamte. Ook organisator Steven Pieters had voor zijn eerste bezoek aan Marokko, afgelopen december, best wat vooroordelen over het land. 'Ik zit al mijn halve leven aan een bureau met een Marokkaan en veel vrienden zijn Marokkaans. Toch raakt je mening gekleurd door onze media, die het alleen hebben over scooter-Marokkanen die alles omtrappen. Ik was verbaasd dat er in Marrakech veel progressieve mensen zijn. Voor die mensen willen we een open sfeer creëren van liefde en respect, waar iedereen zichzelf kan zijn en kan doen wat-ie wil.' En inderdaad, er lopen op het festival veel artistieke types rond - flamboyant en sensueel.
Tussen (maar ook tijdens) de sets van jonge Arabische dj's treden traditionele gnawa-groepen op: oude mannetjes met diepe rimpels en een fez op het hoofd. Ze zingen Afrikaanse, door de islam geïnspireerde liederen, begeleid door trommels, ijzeren castagnetten en een luit. De lokale 'Marrakchi' kunnen de repetitieve mantra's moeiteloos meezingen, maar zet er een housebeat onder en iedereen gaat uit zijn dak. De jongens van Red Light Radio melden ondertussen dat men in Amsterdam wild wordt van wat ze op de radio horen en op de livestream zien.
Tussen (maar ook tijdens) de sets van jonge Arabische dj's treden traditionele gnawa-groepen op: oude mannetjes met diepe rimpels en een fez op het hoofd. Ze zingen Afrikaanse, door de islam geïnspireerde liederen, begeleid door trommels, ijzeren castagnetten en een luit. De lokale 'Marrakchi' kunnen de repetitieve mantra's moeiteloos meezingen, maar zet er een housebeat onder en iedereen gaat uit zijn dak. De jongens van Red Light Radio melden ondertussen dat men in Amsterdam wild wordt van wat ze op de radio horen en op de livestream zien.
De Arabische klanken en zang - zwierig, melodieus en vol drama - lenen zich perfect voor dance, dus het is geen wonder dat de populariteit in het Westen snel toeneemt. Een goed voorbeeld is het Franse collectief Acid Arab, dat eerst het amfitheater platspeelt en daarna zijn kunstje overdoet bij Red Light Radio. De groep uit Parijs is 'gefascineerd door oosterse muziek en de complexe ritmen die dansers in een trance brengen alsof het acid house is', zo schrijven ze op hun Facebookpagina.
Atlas Electronic raakt de juiste snaar. De Nederlanders komen in aanraking met muziek die ze niet goed kennen en de Marokkanen zien voor hen bekende klanken opgetild worden tot iets veel spannenders - magisch zelfs. In de zwoele buitenlucht klinken de beats gewoon lekkerder dan in een trashy toeristenclub in het centrum. Adembenemend mooi is ook de videokunst die achter de dj op de muur van het amfitheater wordt geprojecteerd. We zien getekende Arabische gezichten door abstracte figuren flitsen en soms gaat zelfs het hele amfitheater dansen door de laserstralen.
Atlas Electronic raakt de juiste snaar. De Nederlanders komen in aanraking met muziek die ze niet goed kennen en de Marokkanen zien voor hen bekende klanken opgetild worden tot iets veel spannenders - magisch zelfs. In de zwoele buitenlucht klinken de beats gewoon lekkerder dan in een trashy toeristenclub in het centrum. Adembenemend mooi is ook de videokunst die achter de dj op de muur van het amfitheater wordt geprojecteerd. We zien getekende Arabische gezichten door abstracte figuren flitsen en soms gaat zelfs het hele amfitheater dansen door de laserstralen.
ZELFVERTROUWEN
Goed voor het zelfvertrouwen van de lokale dj's, zegt Adil Hiani (27) van Cosmo Records, die in Casablanca woont en ook op het festival draait. 'Er zijn in Marokko goede dj's die almaar beter worden, maar er is nog geen infrastructuur om hen tot bloei te laten komen. Er zijn te weinig plekken waar ze kunnen draaien, te weinig promotors en platenlabels. Daardoor is de scene, als je daar al van kunt spreken, erg klein. Het aantal platenreleases van Marokkaanse elektronische artiesten is vrijwel nihil.'
De Rode Stad kent twee grote kunstevenementen - de Marrakech Biennale en het Festival International du Film de Marrakech - maar naast Atlas zijn er in Marokko slechts twee andere festivals met elektronische muziek: Oasis (16 t/m 18/9 in Marrakech) en Moga, dat in oktober voor het eerst wordt georganiseerd in de kuststad Essaouira.
'We zijn dus pioniers', zegt Steven Pieters van Atlas. Een contrast met Nederland, waar jaarlijks achthonderd festivals plaatsvinden - daar kom je amper tussen. In Marokko hebben ze de ruimte en kunnen ze bezoekers een unieke ervaring bieden. Die is trouwens alleen weggelegd voor de Europeaan met een flink vakantiebudget en de Marokkaanse bovenklasse. De passe-partouts (vanaf 100 euro) en de consumpties zijn prijzig (2,80 euro voor een biertje, 8 euro voor een hamburger). De gemiddelde Marokkaan kan zich alleen een dagkaart veroorloven (45 euro).
Dance is een van Nederlands grootste exportproducten. ING berekende dat de exportwaarde sinds 2008 jaarlijks met 50 procent toeneemt. Als het groeitempo doorzet, komt de exportwaarde in 2016 uit op 218 miljoen euro, zo blijkt uit het onderzoek. In het buitenland kennen feestgangers Nederland vooral van feesten als Sensation en commerciële dj's als Armin van Buuren, Hardwell, Martin Garrix en Afrojack. In de topvijf van 's werelds beste dj's staan vier Nederlanders.
De Rode Stad kent twee grote kunstevenementen - de Marrakech Biennale en het Festival International du Film de Marrakech - maar naast Atlas zijn er in Marokko slechts twee andere festivals met elektronische muziek: Oasis (16 t/m 18/9 in Marrakech) en Moga, dat in oktober voor het eerst wordt georganiseerd in de kuststad Essaouira.
'We zijn dus pioniers', zegt Steven Pieters van Atlas. Een contrast met Nederland, waar jaarlijks achthonderd festivals plaatsvinden - daar kom je amper tussen. In Marokko hebben ze de ruimte en kunnen ze bezoekers een unieke ervaring bieden. Die is trouwens alleen weggelegd voor de Europeaan met een flink vakantiebudget en de Marokkaanse bovenklasse. De passe-partouts (vanaf 100 euro) en de consumpties zijn prijzig (2,80 euro voor een biertje, 8 euro voor een hamburger). De gemiddelde Marokkaan kan zich alleen een dagkaart veroorloven (45 euro).
Dance is een van Nederlands grootste exportproducten. ING berekende dat de exportwaarde sinds 2008 jaarlijks met 50 procent toeneemt. Als het groeitempo doorzet, komt de exportwaarde in 2016 uit op 218 miljoen euro, zo blijkt uit het onderzoek. In het buitenland kennen feestgangers Nederland vooral van feesten als Sensation en commerciële dj's als Armin van Buuren, Hardwell, Martin Garrix en Afrojack. In de topvijf van 's werelds beste dj's staan vier Nederlanders.
Hier is de djellaba cool, in plaats van: oei, die is vast geradicaliseerd
Battle of the festivals
Naast Atlas Electronic werd afgelopen weekend ook een ander Nederlands festival in het buitenland georganiseerd. Na succesvolle edities in Amsterdam presenteerde Dekmantel in het Kroatische Tisno voor de eerste keer Selectors, dat razendsnel was uitverkocht. De inmiddels inburgerde merknaam Dekmantel, een line-up met grote Europese smaakmakers en relatief lage reiskosten naar Kroatië, hebben de kaartverkoop van Atlas ongetwijfeld beïnvloed. Dat beide festivals in precies hetzelfde weekend plaatsvonden, was een ongelukkige samenloop van omstandigheden, zegt Steven Pieters van Atlas. 'Wel jammer, want qua muziek en publiek vissen we toch een beetje in dezelfde vijver.'
'The Dutch' hebben bewezen dat ze een uitbundig feest kunnen neerzetten, en dat ook kunnen managen. Door de regeldrift in Nederland weten organisatoren welke vergunningen nodig zijn en waar de knelpunten liggen. Nu willen ook de kleinere feestorganisatoren, die zich richten op de verfijnde elektronische muziek, hun vleugels uitslaan. Dekmantel, een festivalorganisatie en platenlabel, organiseerde afgelopen weekend voor de eerste keer Selectors in Kroatië. En DGTL, bekend van de festivals op het Amsterdamse NDSM-werf, is nu ook een begrip in Barcelona.
De locatie van Atlas was snel gekozen. Festivaldirecteur Karim Mrabti stuitte via Airbnb op Villa Janna, gelegen in de Palmeraie, een klein half uur rijden van het drukke centrum. De uitgestrekte ecolodge is gebouwd met natuurlijke materialen: de grassprieten steken nog uit de verharde zandmuren. Er zijn terrassen, houten loopbruggen, roodbruine koepels, een flink zwembad en een imposant amfitheater. De aardetinten van dit festivalterrein geven de muziek extra warmte, in tegenstelling tot de sfeer van zo'n koude industriële loods. Het sluit dus perfect aan bij het gevoel van Atlas.
De organisatie verliep wat minder soepel - welkom in Marokko. Pieters en Ryahi vertellen over de tergende bureaucratie, dat ieder document moest worden ondertekend én gestempeld. Een bevestiging per e-mail betekent hier niks. 'Je moet ook eerst toestemming vragen bij de commissaris van de koning', zegt Ryahi. 'Elke stad heeft er een en die staat boven de burgemeester. Hiërarchie is hier zo belangrijk.' En dan is er nog de kwestie alcohol. Je mag niet te dicht in de buurt van een moskee drank serveren. Als besloten evenement heeft de organisatie een drankvergunning gekregen, maar alle automobilisten moeten bij vertrek een blaastest doen, om te voorkomen dat ze dronken de weg op gaan.
De locatie van Atlas was snel gekozen. Festivaldirecteur Karim Mrabti stuitte via Airbnb op Villa Janna, gelegen in de Palmeraie, een klein half uur rijden van het drukke centrum. De uitgestrekte ecolodge is gebouwd met natuurlijke materialen: de grassprieten steken nog uit de verharde zandmuren. Er zijn terrassen, houten loopbruggen, roodbruine koepels, een flink zwembad en een imposant amfitheater. De aardetinten van dit festivalterrein geven de muziek extra warmte, in tegenstelling tot de sfeer van zo'n koude industriële loods. Het sluit dus perfect aan bij het gevoel van Atlas.
De organisatie verliep wat minder soepel - welkom in Marokko. Pieters en Ryahi vertellen over de tergende bureaucratie, dat ieder document moest worden ondertekend én gestempeld. Een bevestiging per e-mail betekent hier niks. 'Je moet ook eerst toestemming vragen bij de commissaris van de koning', zegt Ryahi. 'Elke stad heeft er een en die staat boven de burgemeester. Hiërarchie is hier zo belangrijk.' En dan is er nog de kwestie alcohol. Je mag niet te dicht in de buurt van een moskee drank serveren. Als besloten evenement heeft de organisatie een drankvergunning gekregen, maar alle automobilisten moeten bij vertrek een blaastest doen, om te voorkomen dat ze dronken de weg op gaan.
TEGENVALLERS
In Marokko draait alles om connecties, zeggen de vrienden. Het hielp dat Mrabti en Ryahi van Marokkaanse afkomst zijn. Ryahi: 'Je moet eerst een band smeden voordat je plannen maakt. Steven begon gelijk: nou, dan gaan we dit zo en zo doen. Toen zeiden die gasten tegen mij: Khalil, praat even met hem. Wij zijn Marokkanen, dit gaat allemaal niet zo snel. Ik was dus wel de ijsbreker.' Pieters: 'Nederlanders zeggen waarop het staat en wij Rotterdammers lopen daarin voorop. Maar dat wordt in Marokko gezien als bot. Dus moet je eerst thee drinken en een uur over koetjes en kalfjes praten.'
Er zijn op de eerste editie van dit meerdaags festival in Marokko wel kinken in de kabel. De pinautomaten werken niet en er is veel gedoe met de shuttles die bezoekers van en naar de resorts moeten brengen. Het weer werkt evenmin mee. Niks brandende zon, zoals de dagen ervoor, maar bewolking en zelfs een spatje regen - een Nederlandse vloek? Ook de kaartverkoop valt tegen: ongeveer vijfhonderd bezoekers per dag, terwijl er ruimte is voor vijftienhonderd man.
Volgens Karim Mrabti moeten de Marokkanen nog wennen aan het concept van een dancefestival. Ook konden ze als nieuw festival in een nieuw land de lokale bevolking niet lekker maken met filmpjes en foto's van eerdere edities. Anderzijds denkt Mrabti dat veel Nederlanders nog huiverig zijn om naar een festival in islamitisch land te vliegen. 'Ze vragen zich af: kan ik daar wel drinken?' Toch is de organisator optimistisch: de kosten zijn gedekt (dankzij spaargeld en leningen bij vrienden) en met de lessen die ze hieruit trekken, organiseren ze volgend jaar gewoon weer een nieuwe editie.
Er zijn op de eerste editie van dit meerdaags festival in Marokko wel kinken in de kabel. De pinautomaten werken niet en er is veel gedoe met de shuttles die bezoekers van en naar de resorts moeten brengen. Het weer werkt evenmin mee. Niks brandende zon, zoals de dagen ervoor, maar bewolking en zelfs een spatje regen - een Nederlandse vloek? Ook de kaartverkoop valt tegen: ongeveer vijfhonderd bezoekers per dag, terwijl er ruimte is voor vijftienhonderd man.
Volgens Karim Mrabti moeten de Marokkanen nog wennen aan het concept van een dancefestival. Ook konden ze als nieuw festival in een nieuw land de lokale bevolking niet lekker maken met filmpjes en foto's van eerdere edities. Anderzijds denkt Mrabti dat veel Nederlanders nog huiverig zijn om naar een festival in islamitisch land te vliegen. 'Ze vragen zich af: kan ik daar wel drinken?' Toch is de organisator optimistisch: de kosten zijn gedekt (dankzij spaargeld en leningen bij vrienden) en met de lessen die ze hieruit trekken, organiseren ze volgend jaar gewoon weer een nieuwe editie.
Ik was verbaasd dat er in Marokko veel progressieve mensen zijn
Gelukkig maar, want er gebeurt hier echt iets bijzonders. In Nederland en andere Europese landen valt altijd op hoe wit de festivalbezoekers zijn (net als het publiek van andere cultuuruitingen). Je moet zelf een kleurtje hebben om te ervaren dat je ineens afsteekt tegen de massa. Het mooiste van Atlas is de enorme variatie in bezoekers. Zelfs de Nederlanders zijn vaak een mix van nationaliteiten. Er is niet één uniforme hipsterlook, maar verschillende kledingstijlen, dansstijlen en accenten. Dat levert interessante discussies op, natuurlijk mede gevoed door alle drugssoorten die ook hier gewoon in omloop zijn (de breed glimlachende bewakers lijkt het niet te interesseren).
Wat het meest ontroert, is de trots waarmee de Marokkaanse Nederlanders op het festival rondlopen. Khalil Ryahi omschrijft het als een 'homecoming' en een 'trip to the mother land'. Hier is de djellaba cool, in plaats van: oei, die is vast geradicaliseerd. Hier kun je Arabisch spreken zonder boze blikken van Henk en Ingrid. Op Atlas Electronic kunnen deze jongeren hun vrije, westerse moraal en hun liefde voor feesten en dancemuziek moeiteloos verenigen met hun kleurrijke culturele achtergrond. Zo zit Karim Mrabti bij het openingsconcert met zijn hele familie op de tribune. Hier heeft hij een heel jaar naartoe gewerkt. Dan fluistert zijn moeder tegen hem: 'Ik ben zo trots op je.'
Wat het meest ontroert, is de trots waarmee de Marokkaanse Nederlanders op het festival rondlopen. Khalil Ryahi omschrijft het als een 'homecoming' en een 'trip to the mother land'. Hier is de djellaba cool, in plaats van: oei, die is vast geradicaliseerd. Hier kun je Arabisch spreken zonder boze blikken van Henk en Ingrid. Op Atlas Electronic kunnen deze jongeren hun vrije, westerse moraal en hun liefde voor feesten en dancemuziek moeiteloos verenigen met hun kleurrijke culturele achtergrond. Zo zit Karim Mrabti bij het openingsconcert met zijn hele familie op de tribune. Hier heeft hij een heel jaar naartoe gewerkt. Dan fluistert zijn moeder tegen hem: 'Ik ben zo trots op je.'
Video van Atlas Electronic --- Hier ---
Posts
Geen opmerkingen:
Een reactie posten