 |
| Cartoon van Milo/de Groene |
Column Sheila Sitalsing
Een premier die uit politiek opportunisme de onafhankelijkheid van het PBL ondergraaft
VK.nl, 28 mei 2019Als je op de woordcombinatie ‘CPB liegt’ googelt, kom je allerhande complottheorieën tegen, van geschift tot aandoenlijk tot malicieus. Over hoe de cijfers van het Centraal Planbureau doorgestoken kaart zijn, over hoe het bureau op bestelling van ministers en premiers de cijfers dusdanig bijstelt dat de politieke wanen volledig ondersteund worden, over hoe het bureau ons wijsmaakt dat het in het land veel beter gaat dan het echt gaat. Zoals het een propagandamachine van de macht betaamt.
De theorietjes komen doorgaans uit de koker van de complotverslaafden, de mensen die baat hebben bij het verspreiden van agitatie en desinformatie, de rare kwibussen, de mensen die gewoon iets achterdochtiger dan gemiddeld in het leven staan, en Henk Krol.
Het is een van de redenen waarom alle plan- en onderzoeksbureaus die in opdracht van de overheid cijfers leveren als basis voor beleid, veel moeite steken in het benadrukken van hun onafhankelijkheid. Het Centraal Bureau voor de Statistiek, het Sociaal en Cultureel Planbureau en alle andere onderzoeksraden en rekengezelschappen, ze blijven onvermoeibaar herhalen: wij zijn autonoom, wij leveren de feiten naar ons beste vermogen, als er uit onze modellen iets komt rollen waaruit blijkt dat de minister uit zijn nek staat te kletsen, publiceren we toch, eerlijk en onverschrokken. En we laten ons niet onder druk zetten om onderzoeksuitkomsten niet te publiceren, omdat ze de politiek niet goed uitkomen.
Veel bureaus hebben de onafhankelijkheid in de statuten laten verankeren, en werken met openbare meerjarenplannen. Zo hanteert het CBS tevoren vastgelegde publicatiemomenten. Opdat er niet een telefoontje van het ministerie kan komen: of die ongunstige werkloosheidscijfers svp pas ná een voor de minister cruciale stemming naar buiten kunnen.
De bureaus weten: buiten klotst het wantrouwen door de straten, een reputatie kun je maar één keer verliezen. Daarom waren ze er niet gerust op toen Nieuwsuur een paar jaar geleden onthulde dat bij het WODC, het wetenschappelijk onderzoeks- en documentatiecentrum van het ministerie van Justitie en Veiligheid, politieke sturing zou zijn uitgeoefend op onderzoek naar gevoelige zaken zoals het coffeeshopbeleid. Want ze wisten: nu gaan we heel vaak moeten uitleggen waarom het bij ons wél goed zou zitten.
In de serie ‘planbureaus onder politieke druk’ publiceerde Nieuwsuur dinsdag een nieuwe aflevering. Deze ging over het Planbureau voor de Leefomgeving en de doorrekening van het klimaatakkoord. Die sommen waren vóór Prinsjesdag al klaar, premier Rutte wilde dat ze pas ná die dag openbaar zouden worden, omdat ze anders het debat over de begroting voor 2019 ‘onwenselijk’ zouden doorkruisen.
Nieuwsuur kreeg inzage in het mailverkeer en de ambtelijke nota’s hierover en stuitte op een web van intriges. Mark Rutte die met zijn volle gewicht op het planbureau gaat zitten en verordonneert de persconferentie uit te stellen, klimaattafelvoorzitter Ed Nijpels die woedende mails terug stuurt, een Planbureau dat de presentatie toch over Prinsjesdag heen tilt. Er staan fijne, zwartgebalkte documenten online waarin ambtenaren klagen over ‘een mismatch’ in de planning, ‘omdat we niet willen dat PBL eerder publiceert’.
Een premier die uit politiek opportunisme de onafhankelijkheid van het PBL ondergraaft, en daarmee het wantrouwen jegens alle andere planbureaus voedt: misschien is het inderdaad tijd om naar Brussel te verkassen.
Meer over
Posts
Geen opmerkingen:
Een reactie posten