Trucfoto geeft inzicht in het Heelal

Wij zijn burgers van het heelal

Astronomie

De Andromedanevel lijkt ineens heel dichtbij. Het is natuurlijk een trucfoto, maar zo krijg je wel een idee van de onmetelijke ruimte.

Deze foto is niet echt, maar wel waar. Sinds een paar dagen verschijnt hij overal op internet. En je ziet onmiddellijk waarom. Dit is een vrij gewone avondhemel, maar met een heel bijzonder extraatje: een sterrenstelsel dat heel dichtbij staat. Groter dan de maan! Het lijkt wel sciencefiction!

Het bijzondere is: deze foto laat precies zien hoe het meest nabije sterrenstelsel, de Andromedanevel, eruit zou zien als hij een stuk helderder was. Hij is echt zo groot! Zo ziet de nevel er ook uit in een planetarium.

De Andromedanevel is het verst verwijderde object in het heelal dat we nog met het blote oog aan de hemel kunnen zien staan. Voor alle andere sterrenstelsels hebben we een kijker nodig. Wat we van Andromeda zien is de heldere kern van het sterrenstelsel. De grote uitzwaaiende spiraalarmen kun je alleen met een sterrenkijker zien. De maker van deze fotomontage, de Britse websitemaker Thomas Buckley-Houston, heeft die armen hier dus wel laten zien.

En het effect is dat we ons ineens een beetje meer dan Nederlanders of wereldburgers voelen: we zijn burgers van het heelal.

Andromeda is het sterrenstelsel dat het dichtst bij onze melkweg staat – maar wie zal ooit echt kunnen aanvoelen hoe groot die afstand is? De maan die we op deze foto zien, behoort tot ons eigen zonnestelsel, net als planeten als Venus (dat is waarschijnlijk die heldere ster tussen de wolken rechtsonder de grote nevel). Dat zonnestelsel is al heel groot. De buitenste planeet, Neptunus, draait op 4,5 miljard km afstand om de zon – verder weg dan je je op aarde kan voorstellen.

Maar onze zon is maar een van minimaal 100 miljard andere sterren in onze eigen sterrenstelsel: de Melkweg. Die melkweg is 100.000 lichtjaar breed – 950 biljard kilometer, 200 miljoen keer zo groot als de baan van Neptunus.
De Andromeda staat 2,5 miljoen lichtjaar ver weg, 22 triljoen kilometer. Kosmisch gezien vlakbij, voor ons onbegrijpelijk ver weg.

En toch, omdat de nevel zo groot is (1,5 keer zo groot als onze melkweg) lijkt het op deze foto vlakbij. Ga je mee op reis?

Hendrik Spiering

Dit artikel werd gepubliceerd in NRC Handelsblad op Zaterdag 4 januari 2014, pagina 12