Volkskrant.nl via Blendle Premium - 20170125 · 3 minuten lezen
Heleen Mees_column_Het land dat Trump baarde
HELEEN MEES IS ECONOOM.
Terwijl Donald Trump afgelopen vrijdag in zijn inktzwarte inaugurele rede dertig jaar globalisering naar de prullenbak verwees, deed de Chinese president Xi Jinping drie dagen daarvoor op het World Economic Forum in Davos precies het omgekeerde. Ten overstaan van de mondiale economische elite wierp Xi zich op als kampioen van de internationale vrijhandel en bezwoer zijn toehoorders dat de belangrijkste problemen zoals terrorisme en de financiële crisis niet het gevolg zijn van globalisering, maar van onbezonnen oorlogen en ongebreidelde hebzucht.
De ironie is niet dat China zich altijd heeft verzet tegen internationa-le vrijhandel (integendeel) terwijl Amerika er de grote pleitbezorger van was, maar dat de keerzijde van het succes van de internationale vrijhandel voor China de economische kaalslag in de VS is. Anders gezegd, China's economische succes heeft Trump gebaard. Wie denkt dat niet globalisering maar robotisering de schuldige is, raad ik aan eens naar China te reizen om daar met eigen ogen de welvaart te aanschouwen. Die welvaart komt ergens vandaan.
Trump repte in zijn rede van een 'bloedbad' dat de politieke elite in de VS had aangericht. Hoewel hij ook als president de stijlfiguur van overdrijving niet schuwt, schuilt er wel een kern van waarheid in. De levensverwachting van de gemiddelde Amerikaan stijgt niet, maar daalt door de stijging van het aantal 'wanhoopsdoden': doden als gevolg van zelfmoord, alcohol- en drugsverslaving. Het aantal wanhoopsdoden onder witte laagopgeleide mannen en vrouwen in de VS is vier keer zo hoog als onder hoogopgeleiden.
China werpt zich op als de nieuwe leider van de vrije wereld, dát is pas ironie
Onderzoek van de economen Angus Deaton en Anne Case laat zien dat er een sterke relatie bestaat tussen het aantal wanhoopsdoden in een kiesdistrict en het aantal Trump-stemmers. Volgens Deaton is er in de kiesdistricten die naar Trump zijn gegaan veel ellendigs aan de hand. Deze mensen zijn ongelukkig, ze voelen zich in de steek gelaten, hun banen zijn verdwenen en/of hun inkomen is gedaald, ze zijn slechter af dan hun ouders en zijn bezorgd over de kansen voor hun kinderen. Een meerderheid van de witte Amerikanen vindt dat het leven de afgelopen vijftig jaar slechter is geworden.
Het voor de hand liggende antwoord op de Amerikaanse problematiek lijkt om de winsten van globalisering te herverdelen. Maar Nederland en andere Europese landen met een uitgebreide verzorgingsstaat bewijzen dat herverdeling zonder meer ook geen soelaas biedt. De inkomensongelijkheid in Nederland is de afgelopen vijftien jaar relatief stabiel gebleven, zeker in vergelijking met de VS (de vermogensongelijkheid is wel toegenomen). Niettemin lijken de PVV en andere populistisch-nationalistische partijen ook hier op een overwinning af te stevenen.
In de VS richt de onvrede van de witte arbeidersklasse zich tegen illegalen en banen die verdwenen zijn naar Mexico en China. In Nederland richt de onvrede zich tegen asielzoekers en migranten die oververtegenwoordigd zijn in de bijstand en uitkeringen voor arbeidsongeschiktheid omdat er onvoldoende werk voor laagopgeleiden is, waardoor de belastingen en premies relatief hoog zijn en het integratieproces moeizaam verloopt. Aan beide zijden van de oceaan heerst een nostalgisch verlangen naar de jaren vijftig die door velen worden gezien als een eenvoudiger, veiliger, witter en zuiverder tijd.
President Trump wil de Amerikaanse markt door een politiek van buy American, hire American afsluiten voor internationale concurrentie waardoor de innovatie in de VS onder druk kan komen te staan. In dat geval kan de Amerikaanse economie structureel op een lager groeipad terechtkomen, hoewel die groei (voor belastingen) wel eerlijker verdeeld zal zijn dan de afgelopen vijftien jaar. Maar zelfs als Trump erin slaagt door hoge tariefmuren industriebanen voor laagopgeleiden terug te brengen, dan nog kan hij de vooruitgang in de rest van de wereld niet tegenhouden.
De Chinese president Xi Jinping liet er in Davos geen twijfel over bestaan dat zijn land doorgaat op de weg van innovatie, open markten en vrijhandelsverdragen. Terwijl de Amerikaanse president loopt te liegen over zoiets onnozels als het aantal mensen dat zijn inauguratie bijwoonde en grote zaken als het nut van vaccinatie en klimaatverandering in twijfel trekt, investeert de Chinese overheid op grote schaal in R&D en CO2-reductie. Tien jaar geleden waren China's enige partners op het internationale toneel Iran, Noord-Korea en Zimbabwe. Nu werpt het zich op als de nieuwe leider van de vrije wereld. Dat is pas echte ironie.
Blij met Blendle Premium?
Voor € 9,99 per maand houd je ook na je gratis week toegang. Regel het nu alvast.
Posts
Geen opmerkingen:
Een reactie posten