BRUSSEL
De persvrijheid in Turkije: laat dit nou net het onderwerp zijn waarover EU-leiders het níét wilden hebben met de Turkse premier Ahmet Davutoglu, met wie ze deze maandag in Brussel spreken over de vluchtelingencrisis. Maar door de Turkse stap afgelopen vrijdag, om oppositiekrant Zaman – de grootste krant van het land – onder curatele te plaatsen, is er geen ontkomen meer aan.
De timing kan niet slechter. Sinds vorige week gloort er eindelijk wat hoop op een doorbraak in de vluchtelingencrisis, nu Turkije is begonnen met het terugnemen van economische migranten die geen kans maken op asiel in de EU. Premier Rutte zei vanochtend bij aankomst in Brussel „gematigd optimistisch” te zijn. Hij sprak als vannacht vooraf al uren met Davutoglu en met de Duitse bondskanselier Angela Merkel.
Europees ‘president’ Donald Tusk ziet „voor het eerst sinds het begin van de migratiecrisis” een „consensus” ontstaan. Dat zei de Pool vrijdag tijdens een bezoek in Turkije.
Maar Tusk had zijn hielen nog niet gelicht of Zaman ging op slot. Agenten vielen de redactie binnen. Ze gebruikten traangas en rubberen kogels tijdens demonstraties tegen de door een rechter goedgekeurde overname. Volgens Davutoglu is het „een juridische kwestie, geen politieke”, maar zondag verschenen de eerste artikelen ten gunste van zijn regering al.
Vóór een deal, tegen wegkijken
Het brengt EU-leiders in een lastig parket. Om de kansen op een vluchtelingendeal niet te torpederen gaan zij kritiek op Turkije al maanden uit de weg. De Europese Commissie stelde vorig jaar een kritisch rapport over Turkije uit. EU-leiders liepen de deur plat van president Erdogan, om de sterke man gunstig te stemmen. Over de spanningen in het zuidoosten van Turkije, waar het Turkse leger en de Koerdische PKK in een bloedige strijd zijn verwikkeld, zwijgt Europa.
„Oost-Turkije ontploft en vanuit de Commissie is zelfs niet één persbericht gekomen”, zegt Europarlementariër Kati Piri (PvdA). Zij is vóór een deal met Turkije over de vluchtelingencrisis, maar tégen wegkijken. Daarmee geeft de EU Erdogan carte blanche. „We gebruiken onze eigen macht onvoldoende”, zegt Piri, die Turkije-rapporteur is namens het Europees Parlement. „Turkije heeft ons óók nodig: het heeft behalve de EU geen vrienden meer en de toeristische sector is door de interne spanningen aan het inklappen.”
Kritiek leveren is niet eenvoudig, ondervond Piri medio februari. Tijdens een bezoek aan Diyarbakir, een Turkse stad waar duizenden burgers in de vuurlinie zitten, regelde ze dat zes zwaargewonden het gebied uit mochten. Na afloop noemde ze het optreden van de Turkse troepen op Facebook „hard en meedogenloos”. Het Turkse ministerie van Buitenlandse Zaken reageerde woest: Piri had haar „neutraliteit verloren” en had nagelaten de PKK „een terroristische organisatie” te noemen.
Piri vindt dat Europa zich blindstaart op de vluchtelingencrisis en het herstellen van de rust en orde in Europa. Volgens haar is het zorgelijker dat Turkije, na Syrië, zélf een bron van instabiliteit dreigt te worden. „Zo’n 350.000 Turken hebben hun huis door het geweld al moeten verlaten en vorige week zijn ook de eerste Turkse Koerden uit de Egeïsche Zee gehaald. Met Syrië hebben we vier jaar weggekeken en dat is als een boemerang teruggekomen.” Piri wil dat de EU aandringt op een nieuwe dialoog met de PKK.
Omslag vluchtelingencrisis
In december bezocht Piri de redactie van Zaman, een krant die banden heeft met de islamitische geestelijke Fethullah Gülen, ooit Erdogans bondgenoot. Uit angst om te worden opgepakt, zaten journalisten 24 uur per dag op de redactie. De krant ging al gebukt onder rechtszaken en slinkende inkomsten, omdat adverteerders zich, onder druk, terugtrokken. In november werden twee journalisten van de seculiere krantCumhuriyet vastgezet op beschuldiging van spionage en terrorisme. Ten onrechte, oordeelde het Turkse Constitutionele Hof vorige week. Ook over dat voorval hielden EU-leiders zich stil.
Op een frontale confrontatie tussen de Turken en de EU zal de top naar verwachting niet uitdraaien. Na bijna een jaar stilstand zitten leiders zwaar verlegen om een omslag in de vluchtelingencrisis, die Europa en vrijreizenzone Schengen dreigt te ondergraven. Maar zo stil als de laatste maanden zal het niet zijn. Martin Schulz, de ook aanwezige voorzitter van het Europarlement, wil de persvrijheid ter sprake brengen. Eurocommissaris Johannes Hahn (Nabuurschapsbeleid) is „zeer bezorgd”: als Turkije ooit EU-lid wil worden, „moet het de persvrijheid respecteren”.
Leiding weg, kritiek ook
Hoofdredacteur Abdülhamit Bilici van de oppositionele Turkse krant Zaman is zaterdag ontslagen. Dat gebeurde door een regeringsgezinde bewindvoerder, door een rechtbank aangesteld.
De eerste editie van Zaman onder het nieuwe bewind, die zondag verscheen, was direct anders van toon. Op de voorpagina een foto van president Erdogan, die dinsdag op Internationale Vrouwendag een bijeenkomst met vrouwen zal bezoeken. En een artikel over een infrastructuurproject van de regering.
Journalisten van Zaman zeggen dat zij de krant niet hebben gemaakt, volgens AFP. Zij zouden geen toegang hebben tot het redactionele systeem.
Posts
Geen opmerkingen:
Een reactie posten