RAAK! / COMMENTAAR OVERBODIG / NEDERLAND KRIJGT DE POLITICI DIE HET VERDIENT: 'Wij zijn een land van brave hendriken' / COLUMNIST ROSANNE HERTZBERGER / NRC-OPINIE / DEMOCRATIE /

 

Cartoon van 'Hajo' voor NRC.nl, meer Hajo voor NRC   ---  Hier  ---

Nog meer Hajo   ---  Hier  --- &  voor Live-cartooning  ---  Hier  ---

*

Wij zijn een land van brave hendriken

Rosanne Hertzberger 

NRC.nl 3 april 2021

Toen er in de Tweede Kamer deze week complete transparantie in het verkenningsproces werd geëist, dacht ik meteen terug aan de zorgen uit de afgelopen jaren over het disfunctioneren van de Tweede Kamer. Opeenvolgende Kamercommissies concludeerden dat de Tweede Kamer telkens te schichtig op ‘ophef’ reageert en vervolgens met onwerkbare eisen komt.

Nogal typisch om de geheimhouding rondom verkennende gesprekken en onderhandelingen op te heffen. Juist die zijn gebaat bij beslotenheid, omdat mensen zich kwetsbaar moeten kunnen opstellen.

Toch stopt ook de luxe van beslotenheid ergens. Namelijk wanneer er dingen worden besproken die echt niet door de beugel konden.

Voor beslotenheid is er een soort minimaal vertrouwen nodig dat er geen antidemocratische of andere ongrondwettelijke zaken worden besproken.

Stel dat er gesprekken worden gevoerd met de PVV over hoe je het leven van de islamitische minderheid zuur gaat maken – dat blijft niet binnenskamers. Verkenningen over hoe je vervelende democratisch gekozen elementen uit de Kamer wegmanipuleert vallen ook in die categorie. Dat is ongrondwettelijk. Dan stopt het.

Misschien is het goed om nog even te benadrukken waarom gesprekken achter de rug van Pieter Omtzigt precies zo’n probleem zijn. Geen verkeerd geïnterpreteerde pluim. Geen incident, maar onderdeel van een patroon. Het ‘probleem Omtzigt’ werd bijvoorbeeld eerder uitgebreid in de ministerraad behandeld in de zomer van 2019. De schrikbarende omvang van de Toeslagenaffaire was toen net duidelijk geworden, ook voor Rutte. Er was wekelijks overleg van een crisisteam over al die onschuldige brave burgers die tot fraudeur waren bestempeld en wier gezinnen compleet waren geruïneerd. Allemaal mede aan het licht gebracht door lastige vragen van Omtzigt. Maar niet alleen de crisis werd besproken. Ook de vragenstellers zelf stonden hoog op de agenda van de ministerraad. Hoe kon hij gemanaged worden? Getemd? Gedresseerd? Het stoppen van de invorderingen en uithuisplaatsingen van onschuldige mensen stond lager op de prioriteitenlijst, want dat lukte pas in november 2019, wederom door aandringen van Omtzigt.

Shoot the messenger, was deel van de aanpak van het kabinet. Maak de klokkenluiders kapot (missie geslaagd).

Na de val van het kabinet gingen dezelfde hoofdrolspelers ongestoord verder waar ze gebleven waren. Ook te midden van een pandemie, te midden van een afbrokkelende rechtsstaat, was wederom een kernvraag: wat doen we met Omtzigt?

Weet u, wij zijn een land van goedzakken. Een land van brave hendriken die netjes elke ochtend aan hun bureau aanschuiven om vlijtig hun werk te doen. De grote meerderheid van dit land doet zijn best, komt op tijd, zet zich in, ook als de baas niet kijkt. Als we zeggen: kom niet op straat na negen uur, gehoorzamen we. Als we zeggen: vaccineer je met een gloednieuw middel, antwoorden we: linker- of rechterarm? Als we zeggen: ga stemmen, komt bijna 80 procent van dit land opdraven. Akela, wij doen ons best, wij dob dob dob.

Het betekent wel dat de meeste Nederlanders hetzelfde eisen van het landsbestuur in Den Haag. We verwachten een soort zelfreinigend vermogen van de macht, althans, ik verwacht dat, en ik heb reden om aan te nemen dat velen met mij dat soort minimum standaarden erop na houden.

Het houdt in dat als er onder jouw leiding dingen echt heel erg fout gaan je de eer aan jezelf houdt. Als je het vertrouwen in de rechtsstaat ernstig aantast, dan trek je zelf je conclusies. Ongeacht wat de kiezer daarvan vindt. Zo liet Lodewijk Asscher bijvoorbeeld het niet aan de kiezer over, hij vond zijn eigen conclusies belangrijker. Wiebes achtte de kabinetsval niet voldoende en weigerde nog langer zijn post demissionair te bekleden.

Rutte dacht nooit aan opstappen – toen niet, en nu niet. Ook nu wederom is gebleken hoe hij zijn belangrijkste Angstgegner uit de Kamer probeerde te krijgen. De kiezer moest erover besluiten, en nu zwaait hij met zijn democratisch mandaat van bijna 2 miljoen stemmen.

Maar weet u, het gaat niet alleen om de kiezer. Kijk rond in de wereld en zie welke schurken allemaal een democratisch mandaat hebben. Het gaat ook om integriteit, om een basaal vertrouwen, dat ook als er niemand kijkt er geen misselijke trucjes worden uitgehaald.

Rosanne Hertzberger is microbioloog.

*

Meer Columns van Rosanne Hertzberger op NRC.nl:

Opinie

Deze verkiezingen voelen als een keerpunt

• Rosanne Hertzberger  5 maart 2021 

In aanloop naar de verkiezingen van 2012 beklaagde ik mij over alle politici die riepen dat ze ergens heen wilden met dit land. Je gaat helemaal nergens heen met dit land, schreef ik. Je mag op de winkel passen, je bent straks de boswachter van het Zwarte Woud. Je mag hooguit wat onderhoud plegen, hier wat snoeien, daar wat planten, en voor de rest moet je vooral met je tengels van dit land afblijven.

De overtuiging dat een overheid klein diende te zijn, zat diep in mijn vezels. Elke euro die wordt uitgegeven moet iemand eerst ergens verdienen. Links was voor hogere belastingen: meer uitgeven en minder verdienen. Rechts voor lagere belasting: minder uitgeven en meer verdienen. Mijn stem was economisch rechts. De belangrijkste taak van politici was om Nederland vooral niet te veel voor de voeten te lopen, vond ik.

Vind ik dat nog steeds? Ik geef hier openlijk toe dat ik van mening ben veranderd. We hebben de uitwassen van een disfunctionele overheid het afgelopen jaar te duidelijk gezien. Crises in de geestelijke gezondheidszorg, de jeugdzorg, de volksgezondheid. Er leven te veel kinderen in armoede en er zijn te veel mensen te rijk geworden. Er zijn te veel kinderen die niet behoorlijk kunnen lezen, schrijven en rekenen. Te weinig mensen willen verpleegkundige, docent of agent worden. Te veel mensen kunnen zich het toegangskaartje tot de rechtsstaat niet veroorloven. Er zijn te weinig huizen gebouwd en er is te veel flexibiliteit op de arbeidsmarkt. En tot overmaat van ramp......................

..............

...

Lees de complete originele Column op NRC.nl   ---  Hier  ---

 *

Alle Columns van Rosanne Hertzberger op NRC.nl   ---  Hier ---