De Volkskrant komt vaak met wetenschappelijk getinte achtergrond- en preview-verhalen, het gaat over Dafne Schippers, zo'n beetje Nederlands Grootste Sport-topper, dus ik neem aan dat veel mensen het onderstaande zeker op prijs zullen stellen, op de Volkskrant-site zelf staat nog veel, en veel meer; zie de Links daarnaartoe!
Wel ff tijd voor uittrekken, want het zijn meerdere lange artikelen, en als je dus ook nog doorklikt naar de VK.site, dan is er wel sprake van een Longread...
Originele artikel op VK.nl --- Hier ---
Wordt Schippers de snelste vrouw op aarde?
Goud of geen goud
artikelTwee kansen op
goud heeft Dafne Schippers. Identiek eremetaal met een onmetelijk
verschil in waarde. Wint ze de 200, of wordt ze de snelste vrouw op
aarde? Een weging van haar kansen op de meest prestigieuze afstand: de
100 meter.
Volg de Volkskrant - Verhalen.volkskrant.nl/volkskrant-digitaal
Elke dag om
17.00 het laatste nieuws en analyses vanuit Den Haag in uw mailbox?
Schrijf u in voor onze gratis politieke nieuwsbrief Dagkoersen.
Wat Dafne Schippers alvast
deelt met Usain Bolt: ze heeft de grenzen van het voorstellingsvermogen
verlegd. Een blondine uit Utrecht, olympisch kampioen op een
sprintnummer. Het kan.
In Rio de Janeiro strijdt Schippers (24) tweemaal om goud. Identieke medailles met een onmetelijk verschil in waarde. De 200 meter? Een olympische plak, één van de 136 die in Rio de Janeiro worden verdeeld onder vrouwen. De 100 meter? Dé medaille, de meest begeerde en bezongen hoofdprijs in twee weken topsport.
In Rio de Janeiro strijdt Schippers (24) tweemaal om goud. Identieke medailles met een onmetelijk verschil in waarde. De 200 meter? Een olympische plak, één van de 136 die in Rio de Janeiro worden verdeeld onder vrouwen. De 100 meter? Dé medaille, de meest begeerde en bezongen hoofdprijs in twee weken topsport.
Schippers weet wat waarschijnlijk
nodig is: harder rennen dan ze ooit heeft gedaan. De tijd waarmee ze
vorig jaar verrassend tweede werd bij de WK atletiek in Peking, 10,81
seconden, volstond het afgelopen decennium meestal niet voor de
hoofdprijs op de 100 meter. Ze moet onder de 10,80, misschien zelfs
onder de 10,70.
Dat vooruitzicht stemt haar vrolijk. Ze gelooft dat het kan. Haar lichaam is er klaar voor. In vergelijking met vorig jaar is ze minder zevenkampster en meer sprinter. Ze lijkt breder dan voorheen, maar dat is volgens haar optisch bedrog. De spierkabels in haar schouders en armen tekenen duidelijker af, omdat haar vetpercentage lager is. 'Ik heb wel iets meer bovenbenen en billen gekregen, sprintspieren zeg maar.'
Dat vooruitzicht stemt haar vrolijk. Ze gelooft dat het kan. Haar lichaam is er klaar voor. In vergelijking met vorig jaar is ze minder zevenkampster en meer sprinter. Ze lijkt breder dan voorheen, maar dat is volgens haar optisch bedrog. De spierkabels in haar schouders en armen tekenen duidelijker af, omdat haar vetpercentage lager is. 'Ik heb wel iets meer bovenbenen en billen gekregen, sprintspieren zeg maar.'
Lang wist ze niet met welk startblok ze in Rio te maken zou krijgen. De verschillen zijn aanzienlijk. Bij sommige merken kan ze met haar hele voet afzetten, bij andere steekt haar hiel boven het blok uit. Om niet afhankelijk te zijn van het toeval is een extra startblok gekocht. Met de drie belangrijkste merken heeft ze geoefend.
Of Schippers goud pakt hangt af van haar acceleratie, hoe snel ze op gang komt. Haar race mag dan krap elf seconden duren, na een tel kan het al voorbij zijn. Ze kan zich geen misstap veroorloven. Ze moet haar voeten nauwkeuriger plaatsen dan een koorddanseres.
Geen goud
De verkeerde genen
Chinezen blinken uit in tafeltennis, Canadezen in ijshockey, Nieuw-Zeelanders in rugby en Nederlanders in schaatsen. Die overheersing wordt vrijwel nooit verklaard uit genetische voordelen, eerder uit de sociaal-culturele factoren die per land verschillen.
Hoe anders is dat op de sprint. Zwarte atleten overheersen die discipline al decennia, bij de mannen en de vrouwen. Vaak staat er hooguit één blanke sprinter in de finale van de 100 meter: bij de WK atletiek streed Schippers vorig jaar tegen loopsters uit Jamaica, Trinidad, de Verenigde Staten en Nigeria. De meest gehoorde verklaring van de afgelopen decennia: zwarte atleten hebben een genetische voorsprong.
Chinezen blinken uit in tafeltennis, Canadezen in ijshockey, Nieuw-Zeelanders in rugby en Nederlanders in schaatsen. Die overheersing wordt vrijwel nooit verklaard uit genetische voordelen, eerder uit de sociaal-culturele factoren die per land verschillen.
Hoe anders is dat op de sprint. Zwarte atleten overheersen die discipline al decennia, bij de mannen en de vrouwen. Vaak staat er hooguit één blanke sprinter in de finale van de 100 meter: bij de WK atletiek streed Schippers vorig jaar tegen loopsters uit Jamaica, Trinidad, de Verenigde Staten en Nigeria. De meest gehoorde verklaring van de afgelopen decennia: zwarte atleten hebben een genetische voorsprong.
Wetenschappers denken daar anders
over. Huidskleur wordt volgens genetici verward met eenvormigheid. In
werkelijkheid zegt een donkere tint weinig over het genenpakket. De
verschillen tussen mensen met Afrikaanse wortels zijn vaak groter dan
tussen blanken onderling, of tussen blanken en Aziaten, of tussen
Latino's en Australiërs.
De reden? De meeste mensen zonder Afrikaanse wortels stammen af van een kleine groep voorouders, mogelijk minder dan duizend, die Oost-Afrika 80- tot 100 duizend jaar geleden verlieten en zich verspreidden over de wereld. 'Vanuit een genetisch perspectief zeg ik graag dat alle Europeanen op elkaar lijken', aldus geneticus Kenneth Kidd van Yale University in het boek The Sports Gene, van journalist David Epstein.
De reden? De meeste mensen zonder Afrikaanse wortels stammen af van een kleine groep voorouders, mogelijk minder dan duizend, die Oost-Afrika 80- tot 100 duizend jaar geleden verlieten en zich verspreidden over de wereld. 'Vanuit een genetisch perspectief zeg ik graag dat alle Europeanen op elkaar lijken', aldus geneticus Kenneth Kidd van Yale University in het boek The Sports Gene, van journalist David Epstein.
Het vermeende voordeel van zwarte
sprinters is de afgelopen vijftien jaar met veel geduld onderzocht door
de Britse hoogleraar Yannis Pitsiladis. Hij heeft het dna van honderden
Amerikaanse, Caribische en Europese topsprinters verzameld en
geanalyseerd, onder wie Usain Bolt. Aanvankelijk in de hoop dat hij
speed genes zou ontdekken.
Gaandeweg stelde hij zijn theorie bij. De meeste sprinters hebben inderdaad snelle spiervezels, stelde hij vast. Maar hij deed nog een ontdekking. Ook verbluffend veel Aziaten en blanken beschikken over die vezels. Toch zijn de meesten niet snel (net als de overgrote meerderheid van de zwarte bevolking). Sprinten is een complex samenspel tussen botten, pezen, spieren, longen, hart, bloed, gewrichten en geesteskracht.
Pitsiladis' conclusie (getrokken voor de opkomst van Schippers): 'De genen spelen een belangrijke rol bij het behalen van topprestaties, dat is ongetwijfeld waar. Maar de raciale visie is onzin.'
Gaandeweg stelde hij zijn theorie bij. De meeste sprinters hebben inderdaad snelle spiervezels, stelde hij vast. Maar hij deed nog een ontdekking. Ook verbluffend veel Aziaten en blanken beschikken over die vezels. Toch zijn de meesten niet snel (net als de overgrote meerderheid van de zwarte bevolking). Sprinten is een complex samenspel tussen botten, pezen, spieren, longen, hart, bloed, gewrichten en geesteskracht.
Pitsiladis' conclusie (getrokken voor de opkomst van Schippers): 'De genen spelen een belangrijke rol bij het behalen van topprestaties, dat is ongetwijfeld waar. Maar de raciale visie is onzin.'
Zwarte sprinters zijn volgens de
hoogleraar sneller, omdat de maatschappelijke voorwaarden voor
sprintsucces in Amerika en Jamaica simpelweg beter zijn dan elders. Het
is een sociaal-culturele kwestie. Vandaar dat Jamaica en Amerika altijd
topsprinters afvaardigen naar de Spelen. Ditmaal: Elaine Thompson
(10,70), Shelly-Ann Fraser-Pryce (10,70), English Gardner (10,74),
Tianna Bartoletta (10,78) en Tori Bowie (10,78).
Goud
Het goede dna
Schippers heeft haar dna nooit beschikbaar gesteld aan de Britse professor, al is haar coach Bart Bennema best nieuwsgierig naar de uitkomst. Niet dat het lastig raden is. Gezien haar tijden moet ze over snelle spiervezels beschikken. Ze voldoet ook aan een andere voorwaarde van Pitsiladis: ze heeft haar ouders goed gekozen.
Dafne komt uit een sportief gezin. Vader Ernst (fysiotherapeut) had aanleg voor alle sporten, al ontbrak de gedrevenheid uit te blinken. Uit stand kon hij de basketbal dunken. Bij zwemmen werd hij gevraagd voor de selectie, in het judo werd hij bijna clubkampioen. Aan de rekstok draaide hij als turner moeiteloos met gestrekt lijf een rondje. Vader Schippers was volgens zijn vrouw Karen (onderwijzeres) in zijn jonge jaren 'een Epke met lengte', 1.92 meter en gespierd.
Karen deed zelf niet veel aan competitiesport, maar zij beschikt volgens haar man van nature over een goede conditie en spierontwikkeling. Dafnes oudere zus en broer blonken wel uit. Sanne (30) turnde en voetbalde fanatiek in selectieteams. Derek (27) trainde als tiener bij hoofdklasseclub Elinkwijk. Hij werd gevraagd voor de jeugd van PSV.
Schippers heeft haar dna nooit beschikbaar gesteld aan de Britse professor, al is haar coach Bart Bennema best nieuwsgierig naar de uitkomst. Niet dat het lastig raden is. Gezien haar tijden moet ze over snelle spiervezels beschikken. Ze voldoet ook aan een andere voorwaarde van Pitsiladis: ze heeft haar ouders goed gekozen.
Dafne komt uit een sportief gezin. Vader Ernst (fysiotherapeut) had aanleg voor alle sporten, al ontbrak de gedrevenheid uit te blinken. Uit stand kon hij de basketbal dunken. Bij zwemmen werd hij gevraagd voor de selectie, in het judo werd hij bijna clubkampioen. Aan de rekstok draaide hij als turner moeiteloos met gestrekt lijf een rondje. Vader Schippers was volgens zijn vrouw Karen (onderwijzeres) in zijn jonge jaren 'een Epke met lengte', 1.92 meter en gespierd.
Karen deed zelf niet veel aan competitiesport, maar zij beschikt volgens haar man van nature over een goede conditie en spierontwikkeling. Dafnes oudere zus en broer blonken wel uit. Sanne (30) turnde en voetbalde fanatiek in selectieteams. Derek (27) trainde als tiener bij hoofdklasseclub Elinkwijk. Hij werd gevraagd voor de jeugd van PSV.
Dafne kwam door toeval in de
atletiek terecht. Ze deed als 9-jarige aan tennis, nam voor de grap deel
aan een hardloopwedstrijdje, viel op door haar snelheid en kreeg de tip
atletiek eens te proberen.
In hun jongste dochter zien haar ouders veel eigenschappen van zichzelf terug. De atletische bouw van vader, het prestatiegerichte en ambitieuze van moeder. Ze stimuleerden haar en staken tijd in haar begeleiding, zoals ze ook bij hun oudere kinderen hadden gedaan. Karen: 'Ze wilde altijd graag aan wedstrijden meedoen. We zijn jaren met haar op pad geweest, tot in Groningen voor wedstrijden in een oude stal.'
Schippers ontwikkelde zich aanvankelijk tot zevenkampster, vanwege de Nederlandse gewoonte om alle kinderen tot 16 jaar verplicht te laten kennismaken met alle atletiekdisciplines. Toch kon ze al jong hard rennen. Toen ze acht jaar geleden de kans kreeg op het sportcentrum Papendal te gaan trainen, kon ze kiezen tussen zevenkamp en sprint.
In hun jongste dochter zien haar ouders veel eigenschappen van zichzelf terug. De atletische bouw van vader, het prestatiegerichte en ambitieuze van moeder. Ze stimuleerden haar en staken tijd in haar begeleiding, zoals ze ook bij hun oudere kinderen hadden gedaan. Karen: 'Ze wilde altijd graag aan wedstrijden meedoen. We zijn jaren met haar op pad geweest, tot in Groningen voor wedstrijden in een oude stal.'
Schippers ontwikkelde zich aanvankelijk tot zevenkampster, vanwege de Nederlandse gewoonte om alle kinderen tot 16 jaar verplicht te laten kennismaken met alle atletiekdisciplines. Toch kon ze al jong hard rennen. Toen ze acht jaar geleden de kans kreeg op het sportcentrum Papendal te gaan trainen, kon ze kiezen tussen zevenkamp en sprint.
De sprint viel af, deels vanwege de
veronderstelde onbereikbaarheid van de wereldtop. Vader Ernst: 'De
zevenkamp is een kleine wereld. Succes is maakbaar. Je moet er veel tijd
in stoppen, je zwakke onderdelen verbeteren. Daarin zou ze ooit de
beste kunnen worden. Maar de sprint? Nee. Ik wist dat ze fantastisch
snel was, maar die Amerikanen en Jamaicanen: het was een wereld verder.'
Van dat idee, het diepgewortelde ontzag voor donkere sprinters, heeft Schippers zich bevrijd.
Van dat idee, het diepgewortelde ontzag voor donkere sprinters, heeft Schippers zich bevrijd.
Geen goud
De gebrekkige sprintcultuur
Hoeveel vrouwen doen een poging uit te groeien tot de snelste vrouw op aarde? Niemand weet het precies. Atletiekfederatie IAAF houdt geen mondiale cijfers bij. Een betrouwbare uitslagensite als Tilastopaja.org geeft wel een indruk. In Amerika liepen vorig jaar 920 vrouwen de 100 meter sneller dan 12,30 seconden (anderhalve seconde langzamer dan Dafne). In Jamaica 83, in Groot-Brittannië 113, in Nederland 33.
Uit die aantallen blijkt dat er wereldwijd geen miljoenen ambitieuze sprintsters zijn, mogelijk niet eens enkele tienduizenden. Atletiek is kleiner dan de sport tijdens de Spelen lijkt. Dat geldt zelfs voor de 100 meter, het meest tot de verbeelding sprekende baanonderdeel.
Wereldwijd speuren slechts een paar landen serieus en structureel naar talent, vooral via schoolatletiek. De landen die bekend staan om hun sterke sprinters hebben, niet toevallig, ook de sterkste schoolcompetities: de Verenigde Staten en Jamaica.
Hoeveel vrouwen doen een poging uit te groeien tot de snelste vrouw op aarde? Niemand weet het precies. Atletiekfederatie IAAF houdt geen mondiale cijfers bij. Een betrouwbare uitslagensite als Tilastopaja.org geeft wel een indruk. In Amerika liepen vorig jaar 920 vrouwen de 100 meter sneller dan 12,30 seconden (anderhalve seconde langzamer dan Dafne). In Jamaica 83, in Groot-Brittannië 113, in Nederland 33.
Uit die aantallen blijkt dat er wereldwijd geen miljoenen ambitieuze sprintsters zijn, mogelijk niet eens enkele tienduizenden. Atletiek is kleiner dan de sport tijdens de Spelen lijkt. Dat geldt zelfs voor de 100 meter, het meest tot de verbeelding sprekende baanonderdeel.
Wereldwijd speuren slechts een paar landen serieus en structureel naar talent, vooral via schoolatletiek. De landen die bekend staan om hun sterke sprinters hebben, niet toevallig, ook de sterkste schoolcompetities: de Verenigde Staten en Jamaica.
In beide landen hebben meisjes en
jongens een duidelijke reden om atletiek serieus te nemen. Ze kunnen er
studiebeurzen mee verdienen, soms ter waarde van tienduizenden euro's.
Tot ongeveer een decennium geleden verliep de atletiekloopbaan voor
vrijwel alle Caribische talenten via een studiebeurs in de Verenigde
Staten.
Usain Bolt verdiende als jongetje met zijn snelle benen een studiebeurs voor een basisschool met een beter sportprogramma, een school die zijn arme ouders niet konden betalen.
'Er is geen plek in de wereld waar sprinttalent zo systematisch wordt opgeleid als Jamaica', zei Stephen Francis vier jaar geleden tijdens een bezoek van de Volkskrant. Hij is de coach van tweevoudig olympisch sprintkampioen Shelly-Ann Fraser-Pryce. Alleen in enkele warme, zuidelijke staten in Amerika, zoals Californië, Texas en Florida, gebeurt volgens hem iets soortgelijks.
Usain Bolt verdiende als jongetje met zijn snelle benen een studiebeurs voor een basisschool met een beter sportprogramma, een school die zijn arme ouders niet konden betalen.
'Er is geen plek in de wereld waar sprinttalent zo systematisch wordt opgeleid als Jamaica', zei Stephen Francis vier jaar geleden tijdens een bezoek van de Volkskrant. Hij is de coach van tweevoudig olympisch sprintkampioen Shelly-Ann Fraser-Pryce. Alleen in enkele warme, zuidelijke staten in Amerika, zoals Californië, Texas en Florida, gebeurt volgens hem iets soortgelijks.
Francis gelooft niet dat de zwarte
bevolking beter is gebouwd voor de sprint, net zo min dat hij denkt dat
de natuurlijke selectie in de slaventijd de Jamaicanen extra sterk of
snel heeft gemaakt.
Toch slaan die verklaringen bij een groot deel van de Jamaicaanse bevolking wel aan, weet hij. In Amerika gebeurt hetzelfde. Het idee dat zwarte atleten genetisch superieur zijn, is aantrekkelijk in een cultuur waarin de vermeende tekortkomingen van donkere mensen vaak worden benadrukt. 'Het zijn oppervlakkige, onlogische verklaringen', stelt Francis.
Wat Jamaicanen wel uniek maakt? Waarom een eiland met drie miljoen inwoners het afgelopen decennium beter presteerde dan een wereldmacht met ruim driehonderd miljoen inwoners? Er gaat weinig talent verloren aan andere sporten, zoals honkbal, basketbal of voetbal. En er is het belangrijkste sportevenement op Jamaica: de Boys & Girls Championships, het scholierenkampioenschap voor jongens en meisjes.
Toch slaan die verklaringen bij een groot deel van de Jamaicaanse bevolking wel aan, weet hij. In Amerika gebeurt hetzelfde. Het idee dat zwarte atleten genetisch superieur zijn, is aantrekkelijk in een cultuur waarin de vermeende tekortkomingen van donkere mensen vaak worden benadrukt. 'Het zijn oppervlakkige, onlogische verklaringen', stelt Francis.
Wat Jamaicanen wel uniek maakt? Waarom een eiland met drie miljoen inwoners het afgelopen decennium beter presteerde dan een wereldmacht met ruim driehonderd miljoen inwoners? Er gaat weinig talent verloren aan andere sporten, zoals honkbal, basketbal of voetbal. En er is het belangrijkste sportevenement op Jamaica: de Boys & Girls Championships, het scholierenkampioenschap voor jongens en meisjes.
Het bestaat sinds 1910 en trekt
tienduizenden toeschouwers. 'Er is televisie', aldus coach Francis.
'Iedereen in je dorp zal je zien, wie meedoet wordt populair en kan
misschien een studiebeurs krijgen voor een Amerikaanse universiteit.
Door dat kampioenschap leren kinderen bovendien al jong om het hele jaar
hard te trainen.'
Bolt zei na zijn triomftocht in Peking: 'Als je de Champs hebt doorstaan, zijn de Olympische Spelen kinderspel.'
Bolt zei na zijn triomftocht in Peking: 'Als je de Champs hebt doorstaan, zijn de Olympische Spelen kinderspel.'
Goud
De modernste faciliteiten
De weelde van een eindeloze stroom toptalent kent Nederland niet. De meeste kinderen komen door toeval bij een atletiekclub terecht, zoals Dafne. Elke ruwe diamant wordt gekoesterd.
Schippers behoort tot de eerste generatie die optimaal heeft kunnen profiteren van die werkwijze. Haar opkomst valt samen met de structuur die de Atletiekunie acht jaar geleden ontwikkelde onder leiding van toenmalig technisch directeur Peter Verlooy. In een select aantal disciplines, zoals de sprint en de meerkamp, worden de beste atleten sindsdien bijgestaan door fatsoenlijk betaalde, voltijds bondscoaches.
De weelde van een eindeloze stroom toptalent kent Nederland niet. De meeste kinderen komen door toeval bij een atletiekclub terecht, zoals Dafne. Elke ruwe diamant wordt gekoesterd.
Schippers behoort tot de eerste generatie die optimaal heeft kunnen profiteren van die werkwijze. Haar opkomst valt samen met de structuur die de Atletiekunie acht jaar geleden ontwikkelde onder leiding van toenmalig technisch directeur Peter Verlooy. In een select aantal disciplines, zoals de sprint en de meerkamp, worden de beste atleten sindsdien bijgestaan door fatsoenlijk betaalde, voltijds bondscoaches.
Op sportcentrum Papendal beschikken de atleten over vrijwel alles wat nodig is om hun talent tot ontplooiing te brengen
Op sportcentrum Papendal beschikken
de atleten over vrijwel alles wat nodig is om hun talent tot
ontplooiing te brengen. Van onderdak in het sporthotel tot verantwoorde
voeding in een restaurant. Van gespecialiseerde medische zorg tot
dagelijks beschikbare fysiotherapeuten.
Er zijn hypermoderne krachthonken. Naast de blauwe buitenbaan, gelegen in de Veluwse bossen, zijn er diverse hallen om in te trainen, in de winter of bij slecht weer. Er is een werphal en twee sprinthallen. Dat betekent dat Schippers nooit een training hoeft over te slaan wegens slecht weer. Ze hoeft ook niet, zoals oud-sprintster Nelli Cooman, uit te wijken naar een parkeergarage om bij nat weer toch een sprinttraining te kunnen afwerken.
Er zijn hypermoderne krachthonken. Naast de blauwe buitenbaan, gelegen in de Veluwse bossen, zijn er diverse hallen om in te trainen, in de winter of bij slecht weer. Er is een werphal en twee sprinthallen. Dat betekent dat Schippers nooit een training hoeft over te slaan wegens slecht weer. Ze hoeft ook niet, zoals oud-sprintster Nelli Cooman, uit te wijken naar een parkeergarage om bij nat weer toch een sprinttraining te kunnen afwerken.
Daarnaast beschikt de bond over
geld voor buitenlandse trainingskampen. In de winter wijken sprinters
driemaal uit, naar Zuid-Afrika of Florida. Het streven is om drie
maanden in de zon te trainen. Warmte is beter voor de spieren, weet
coach Bennema. Atleten lopen bij dezelfde inspanning harder en ze
herstellen sneller van die inspanning.
Door de gestage ontwikkeling van toptalenten als Schippers en diverse andere sprinters en meerkampers, weet de Atletiekunie ook ander talent aan zich te binden. Topcoach Rana Reider, die Amerikanen en Britten naar mondiale titels en medailles heeft begeleid, is vanuit Groot-Brittannië naar Nederland gekomen. Zijn topatleten zijn hem gevolgd, zodat Schippers sindsdien elke dag sparringpartners van wereldniveau heeft.
Door de gestage ontwikkeling van toptalenten als Schippers en diverse andere sprinters en meerkampers, weet de Atletiekunie ook ander talent aan zich te binden. Topcoach Rana Reider, die Amerikanen en Britten naar mondiale titels en medailles heeft begeleid, is vanuit Groot-Brittannië naar Nederland gekomen. Zijn topatleten zijn hem gevolgd, zodat Schippers sindsdien elke dag sparringpartners van wereldniveau heeft.
Ook biomechanicus Paul Brice, die
al jaren samenwerkt met Britse olympisch kampioenen als zevenkampster
Jessica Ennis en verspringer Greg Rutherford, beschouwt het als een
uitdaging om de Nederlandse atleten verder te helpen met zijn kennis en
apparatuur. Hij ziet niet in waarom Dafne de 100 meter niet zou kunnen
winnen.
Zevenkampster Ennis (1,64 meter) kreeg te maken met dezelfde scepsis, zegt Brice: 'Hoe kan zo'n klein meisje zoveel punten vergaren? Dan kijk je naar objectieve data. Dan zie je dat Jessica en Dafne niet veel anders doen dan hun concurrenten, ze doen het alleen beter.'
Zevenkampster Ennis (1,64 meter) kreeg te maken met dezelfde scepsis, zegt Brice: 'Hoe kan zo'n klein meisje zoveel punten vergaren? Dan kijk je naar objectieve data. Dan zie je dat Jessica en Dafne niet veel anders doen dan hun concurrenten, ze doen het alleen beter.'
Geen goud
Chemische hulpmiddelen
Schippers houdt zich aan de spelregels, zegt iedereen die het kan weten. Dat beeld wordt bevestigd door de circa vijftig dopingcontroles (urine en bloed) die ze jaarlijks opgewekt doorstaat: alle uitslagen zijn negatief. Dat ze vaak wordt gecontroleerd heeft een historische reden. De meeste toptijden van blanke vrouwen zijn gelopen met doping.
Verboden middelen zijn nauw verwerven met de sprint. Van de acht snelste mannen is alleen Usain Bolt nooit geschorst. Ook bij de vrouwen is de lijst van bedriegers lang, van de Amerikaanse Marion Jones tot de vele DDR-atletes die hoog op de eeuwige ranglijsten staan: Marita Koch, Heike Drechsler, Marlies Göhr, Silke Gladisch en Katrin Krabbe.
De dopingaffaires rond Amerikaanse en Jamaicaanse sprinters, en de gebrekkige dopingcontroles op het Caribische eiland, hebben het geloof in de natuurlijke aanleg van zwarte sprinters nauwelijks aangetast. Maar voor blanke sprintsters wordt doping in veel landen gezien als een voorwaarde om mee te kunnen komen.
Schippers houdt zich aan de spelregels, zegt iedereen die het kan weten. Dat beeld wordt bevestigd door de circa vijftig dopingcontroles (urine en bloed) die ze jaarlijks opgewekt doorstaat: alle uitslagen zijn negatief. Dat ze vaak wordt gecontroleerd heeft een historische reden. De meeste toptijden van blanke vrouwen zijn gelopen met doping.
Verboden middelen zijn nauw verwerven met de sprint. Van de acht snelste mannen is alleen Usain Bolt nooit geschorst. Ook bij de vrouwen is de lijst van bedriegers lang, van de Amerikaanse Marion Jones tot de vele DDR-atletes die hoog op de eeuwige ranglijsten staan: Marita Koch, Heike Drechsler, Marlies Göhr, Silke Gladisch en Katrin Krabbe.
De dopingaffaires rond Amerikaanse en Jamaicaanse sprinters, en de gebrekkige dopingcontroles op het Caribische eiland, hebben het geloof in de natuurlijke aanleg van zwarte sprinters nauwelijks aangetast. Maar voor blanke sprintsters wordt doping in veel landen gezien als een voorwaarde om mee te kunnen komen.
De overtuiging heeft bijna een halve eeuw geleden postgevat in de toenmalige DDR en Sovjet-Unie, buiten Amerika en Jamaica de belangrijkste plekken waar gedurende enkele decennia actief en structureel is gezocht naar sprinttalent
De overtuiging heeft bijna een
halve eeuw geleden postgevat in de toenmalige DDR en Sovjet-Unie, buiten
Amerika en Jamaica de belangrijkste plekken waar gedurende enkele
decennia actief en structureel is gezocht naar sprinttalent. De atletes
werden onderworpen aan een zwaar trainingsregime waarvan verboden
middelen standaard deel uitmaakten. Dat bleek uiterst succesvol, mede
door gebrekkige controles.
Uit de recente Russische dopingschandalen blijkt dat de Sovjet-methoden nog steeds in zwang zijn, vermoedelijk ook in voormalige deelrepublieken. 'Mijn coaches geloven niet in sporters, ze geloven in doping', zei atlete Yulia Stepanova, de klokkenluider uit de geruchtmakende ARD-documentaire. Ze werd jarenlang gedrogeerd. Op hoogtestage mocht ze nooit. 'Veel coaches hebben geen idee wat ze doen.'
Uit de recente Russische dopingschandalen blijkt dat de Sovjet-methoden nog steeds in zwang zijn, vermoedelijk ook in voormalige deelrepublieken. 'Mijn coaches geloven niet in sporters, ze geloven in doping', zei atlete Yulia Stepanova, de klokkenluider uit de geruchtmakende ARD-documentaire. Ze werd jarenlang gedrogeerd. Op hoogtestage mocht ze nooit. 'Veel coaches hebben geen idee wat ze doen.'
Betekent dit onuitroeibare geloof
in doping dat blanke vrouwen alleen hard kunnen rennen met behulp van
die middelen? Allerminst. De Oostbloklanden hebben alleen bewezen dat er
medailles te winnen zijn met anabole steroïden als Oral Turinabol.
Daarmee staat niet vast dat het onmogelijk is om vrouwen zonder die
middelen hard te laten sprinten.
In de DDR kwamen gedurende enkele decennia (van pakweg 1964 tot 1989) honderdduizenden kinderen via school in aanraking met atletiek. Een select gezelschap talenten kreeg via het zogeheten Staatsplanthema 14.25 verboden middelen toegediend. In alle sporten tezamen zou het gaan om circa 12 duizend sporters.
In dezelfde periode, en erna, is het talent van miljoenen blanke meisjes in Europa en Noord-Amerika nooit aangeboord. Het is denkbaar, zelfs logisch, dat er verborgen sprinttalent in zo'n grote groep zit. Wie weet waartoe die meisjes in staat zouden zijn, gezien de huidige kennis over trainingsmethoden, nieuwe wetenschappelijke inzichten en betere materialen (als stijve, lichte spikes en harde banen).
In de DDR kwamen gedurende enkele decennia (van pakweg 1964 tot 1989) honderdduizenden kinderen via school in aanraking met atletiek. Een select gezelschap talenten kreeg via het zogeheten Staatsplanthema 14.25 verboden middelen toegediend. In alle sporten tezamen zou het gaan om circa 12 duizend sporters.
In dezelfde periode, en erna, is het talent van miljoenen blanke meisjes in Europa en Noord-Amerika nooit aangeboord. Het is denkbaar, zelfs logisch, dat er verborgen sprinttalent in zo'n grote groep zit. Wie weet waartoe die meisjes in staat zouden zijn, gezien de huidige kennis over trainingsmethoden, nieuwe wetenschappelijke inzichten en betere materialen (als stijve, lichte spikes en harde banen).
Trainers noemen topatleten soms
freaks of nature, vanwege de uitzonderlijke fysieke gaven die de sport
vereist. Veel kampioenen worden bij toeval ontdekt, de meeste talenten
blijven onopgemerkt. Wie zeker van zijn zaak wil zijn, en geen scrupules
kent, creëert kampioenen. De laatste blanke winnares, de omstreden
Wit-Russin Julia Nesterenko, dook bij de Zomerspelen van 2004 uit het
niets op. Ze won de 100 meter en verdween haast net zo snel als ze
gekomen was.
Goud
Technologische hulpmiddelen
Lang duurde het niet voordat coach Bart Bennema het speciale talent van Dafne Schippers ontdekte. Zij reageerde beter op zijn trainingschema's dan andere atleten. En ze plaatste zich als tiener al gemakkelijker voor titeltoernooien: iets wat de meeste atletes nooit lukt.
Vijf jaar geleden, als 19-jarige onderwijzers in opleiding, kon Schippers bij de WK atletiek uitkomen op vier disciplines: de 100 en 200 meter, de zevenkamp en de estafette. Ze mocht van haar coach alleen meedoen op de dubbele sprint en estafette, uit vrees voor overbelasting. Op de 200 meter liep ze de finale mis op slechts 0,07 seconde, al had ze die afstand nooit eerder buiten de zevenkamp gelopen.
Lang duurde het niet voordat coach Bart Bennema het speciale talent van Dafne Schippers ontdekte. Zij reageerde beter op zijn trainingschema's dan andere atleten. En ze plaatste zich als tiener al gemakkelijker voor titeltoernooien: iets wat de meeste atletes nooit lukt.
Vijf jaar geleden, als 19-jarige onderwijzers in opleiding, kon Schippers bij de WK atletiek uitkomen op vier disciplines: de 100 en 200 meter, de zevenkamp en de estafette. Ze mocht van haar coach alleen meedoen op de dubbele sprint en estafette, uit vrees voor overbelasting. Op de 200 meter liep ze de finale mis op slechts 0,07 seconde, al had ze die afstand nooit eerder buiten de zevenkamp gelopen.
De voorzichtigheid is gebleven.
Bennema's trainingsleer laat zich samenvatten als slim trainen en hard
herstellen. Uit de overlevering kent hij de veeleisende schema's uit de
DDR-tijd. Hij is, net als collega-bondscoach Ronald Vetter, van mening
dat die atletes chronisch overtraind waren. Bennema: 'Daar was het idee:
meer is beter. Hoe meer ik aankan, hoe harder ik ga lopen. Ik gebruik
het principe: less is more.'
Bennema behoedt zijn steratlete voor te veel arbeid. Ze traint negen à tienmaal per week, 's ochtends hooguit twee uur op de baan, 's middags iets korter in het krachthonk. Weinig herhalingen is het devies bij alle sessies. Meer dan twee keer per week test ze haar topsnelheid niet. Soms bestaat een training, na een lange warming up, uit niet meer dan driemaal 150 meter op topsnelheid. Of vijf keer voluit starten.
Bennema behoedt zijn steratlete voor te veel arbeid. Ze traint negen à tienmaal per week, 's ochtends hooguit twee uur op de baan, 's middags iets korter in het krachthonk. Weinig herhalingen is het devies bij alle sessies. Meer dan twee keer per week test ze haar topsnelheid niet. Soms bestaat een training, na een lange warming up, uit niet meer dan driemaal 150 meter op topsnelheid. Of vijf keer voluit starten.
De coach benut de wetenschap. In de
jacht op honderdsten van seconden tijdwinst worden Schippers bewegingen
tot in duizendsten geanalyseerd. Het laserpistool van Laveg levert een
snelheidprofiel van elke sprint op: hoe vlot schiet ze weg uit de
blokken, waar ligt haar piek, wat verliest ze in de slotfase? De
infraroodsensors van Optojump leveren details op over contacttijden,
vluchttijden, paslengtes en snelheid.
Dat levert verrassende inzichten op. Zo blijkt Schippers met haar rechterbeen iets meer snelheid te ontwikkelen dan met links. Dat been is vermoedelijk sterker doordat ze als zevenkampster jarenlang met rechts afzette bij het hoog- en verspringen.
Biomechanicus Paul Brice beschikt over data van andere topsprintsters. Zo kan hij precies zien of Dafne voldoet aan de maatstaven die gangbaar zijn in de wereldtop. Doet ze over de eerste pas 1,02 seconde? Dat is te langzaam. Ze moet toe naar 0,96 seconde.
Dat levert verrassende inzichten op. Zo blijkt Schippers met haar rechterbeen iets meer snelheid te ontwikkelen dan met links. Dat been is vermoedelijk sterker doordat ze als zevenkampster jarenlang met rechts afzette bij het hoog- en verspringen.
Biomechanicus Paul Brice beschikt over data van andere topsprintsters. Zo kan hij precies zien of Dafne voldoet aan de maatstaven die gangbaar zijn in de wereldtop. Doet ze over de eerste pas 1,02 seconde? Dat is te langzaam. Ze moet toe naar 0,96 seconde.
De technologie legt volgens Brice
ook bloot waarom Dafne zo hard loopt. De lengte van haar passen is goed
als ze op topsnelheid loopt: circa 2,30 meter per pas. De frequentie is
uitstekend. Haar benen bewegen sneller dan haar mond kan tellen: 48
passen in minder dan 11 seconden. Het contact tussen haar spikes en de
grond is kort, minder dan 0,1 seconde op topsnelheid. Per seconde legt
ze dan 10,75 meter af.
Ook bereidt ze haar passen goed voor. Ze tilt haar knie hoog op en hamert haar dijbeen met een flitsende beweging tegen de grond, met een kracht die gelijk staat aan vier tot vijfmaal haar lichaamsgewicht.'She ticks all the boxes', zegt Brice. 'Ze doet niets anders dan de anderen. Ze doet het alleen heel goed. En ze kaatst haar been, met een korte contacttijd, met meer kracht tegen de grond dan haar concurrenten.'
Dergelijke kennis ontbreekt volgens Brice in Jamaica, waar minder waarde wordt gehecht aan wetenschappelijke hulpmiddelen. In Amerika is het evenmin gemeengoed.
Ook bereidt ze haar passen goed voor. Ze tilt haar knie hoog op en hamert haar dijbeen met een flitsende beweging tegen de grond, met een kracht die gelijk staat aan vier tot vijfmaal haar lichaamsgewicht.'She ticks all the boxes', zegt Brice. 'Ze doet niets anders dan de anderen. Ze doet het alleen heel goed. En ze kaatst haar been, met een korte contacttijd, met meer kracht tegen de grond dan haar concurrenten.'
Dergelijke kennis ontbreekt volgens Brice in Jamaica, waar minder waarde wordt gehecht aan wetenschappelijke hulpmiddelen. In Amerika is het evenmin gemeengoed.
Geen goud
De jamaicaanse parel
Opeens dook ze op, acht jaar geleden. Shelly-Ann Fraser-Pryce. Als een vrijwel onbekend talent, dat buiten Jamaica genoegen moest nemen met wedstrijden in Brabantse plaatsjes als Uden, veroorzaakte ze een schok bij de Jamaicaanse trials voor de Zomerspelen van Peking.
Op de 100 meter hield ze Veronica Campbell-Brown buiten de ploeg, de vrouw die in 2004 eerder als eerste Jamaicaanse sprintster olympisch goud veroverde (op de 200 meter). Even overwoog de bond de uitslag te negeren. Dan zou niet Fraser-Pryce naar Peking gaan, maar de gekoesterde vedette met de bijnaam VCB.
In Peking bewees Fraser-Pryce hoe misplaatst het vertrouwen in kampioenen kan zijn. Zij won de 100 meter, als eerste Jamaicaanse vrouw in de geschiedenis. Als Pocket Rocket (een verwijzing naar haar geringe lengte: 1,60 meter) groeide ze vervolgens uit tot beste sprintster van deze eeuw, misschien zelfs aller tijden.
Op de 100 meter heeft Fraser-Pryce (29) inmiddels drie wereldtitels veroverd, naast twee olympische hoofdprijzen. In Rio aast zij op haar derde gouden plak op rij. Dat is nog geen vrouw gelukt sinds 1928, de eerste keer dat vrouwen mochten meedoen aan de sprintafstand.
Opeens dook ze op, acht jaar geleden. Shelly-Ann Fraser-Pryce. Als een vrijwel onbekend talent, dat buiten Jamaica genoegen moest nemen met wedstrijden in Brabantse plaatsjes als Uden, veroorzaakte ze een schok bij de Jamaicaanse trials voor de Zomerspelen van Peking.
Op de 100 meter hield ze Veronica Campbell-Brown buiten de ploeg, de vrouw die in 2004 eerder als eerste Jamaicaanse sprintster olympisch goud veroverde (op de 200 meter). Even overwoog de bond de uitslag te negeren. Dan zou niet Fraser-Pryce naar Peking gaan, maar de gekoesterde vedette met de bijnaam VCB.
In Peking bewees Fraser-Pryce hoe misplaatst het vertrouwen in kampioenen kan zijn. Zij won de 100 meter, als eerste Jamaicaanse vrouw in de geschiedenis. Als Pocket Rocket (een verwijzing naar haar geringe lengte: 1,60 meter) groeide ze vervolgens uit tot beste sprintster van deze eeuw, misschien zelfs aller tijden.
Op de 100 meter heeft Fraser-Pryce (29) inmiddels drie wereldtitels veroverd, naast twee olympische hoofdprijzen. In Rio aast zij op haar derde gouden plak op rij. Dat is nog geen vrouw gelukt sinds 1928, de eerste keer dat vrouwen mochten meedoen aan de sprintafstand.
Zij lijkt ertoe in staat. Ze heeft
motivatie te over. Ze zou dolgraag eens uit de schaduw treden van Usain
Bolt, die zijn successen vrijwel altijd heeft behaald op dezelfde
toernooien als zij. Ze aast op verbetering van haar persoonlijke record
van 10,70. En ze weet dat alleen titels haar positie als beste
sprintster aller tijden kunnen bekrachtigen.
Het wereldrecord van 10,49 is buiten bereik. Die omstreden tijd liep de Amerikaanse Florence Griffith-Joyner in 1988, officieel zonder rugwind (0.0 volgens de windmeter). In werkelijkheid had ze naar alle waarschijnlijkheid baat bij een fikse windvlaag mee; volgens een IAAF-rapport uit 1995 woei het 5 tot 7 meter per seconde.
Fraser-Pryce behoort tot een categorie sprinters die oud-atletiekcoach Henk Kraaijenhof omschrijft als 'bloeiers'. Anders dan de 'buigers' en de 'brekers' bezwijkt zij niet onder druk. Ze heeft spanning nodig om tot haar beste prestaties te komen. Van de zes mondiale finales sinds 2008 won Fraser-Pryce er vijf overtuigend. Haar winnende tijden varieerden in al die races nauwelijks: van 10,71 tot 10,78.
Mocht Fraser-Pryce onverhoopt falen, dan staat een mogelijk opvolgster al klaar: trainingsgenoot Elaine Thompson. Zij werd bij de WK atletiek, vorig jaar, door hun coach Stephen Francis buiten de Jamaicaanse ploeg gehouden. Naar verluidt omdat zij een bedreiging zou kunnen vormen voor de olympische kampioene. Bij de olympische trials, afgelopen maand, bleek Thompson in elk geval sneller. Ze versloeg Fraser-Pryce in 10,70.
Het wereldrecord van 10,49 is buiten bereik. Die omstreden tijd liep de Amerikaanse Florence Griffith-Joyner in 1988, officieel zonder rugwind (0.0 volgens de windmeter). In werkelijkheid had ze naar alle waarschijnlijkheid baat bij een fikse windvlaag mee; volgens een IAAF-rapport uit 1995 woei het 5 tot 7 meter per seconde.
Fraser-Pryce behoort tot een categorie sprinters die oud-atletiekcoach Henk Kraaijenhof omschrijft als 'bloeiers'. Anders dan de 'buigers' en de 'brekers' bezwijkt zij niet onder druk. Ze heeft spanning nodig om tot haar beste prestaties te komen. Van de zes mondiale finales sinds 2008 won Fraser-Pryce er vijf overtuigend. Haar winnende tijden varieerden in al die races nauwelijks: van 10,71 tot 10,78.
Mocht Fraser-Pryce onverhoopt falen, dan staat een mogelijk opvolgster al klaar: trainingsgenoot Elaine Thompson. Zij werd bij de WK atletiek, vorig jaar, door hun coach Stephen Francis buiten de Jamaicaanse ploeg gehouden. Naar verluidt omdat zij een bedreiging zou kunnen vormen voor de olympische kampioene. Bij de olympische trials, afgelopen maand, bleek Thompson in elk geval sneller. Ze versloeg Fraser-Pryce in 10,70.
Goud
De Hollandse groeibriljant
Dafne Schippers oogt in balans. Ze heeft aan een woelig jaar genoeg gehad om te wennen aan het bestaan als bekende Nederlander. Voorbij is de tijd dat de zinsneden van coach Bennema doorklonken in haar verlegen antwoorden. Ze heeft haar stem gevonden.
Ze is openhartig en eerlijk tijdens persconferenties. Ze durft zichzelf te zijn en gaat geen vraag uit de weg. Tegelijkertijd is ze behendig genoeg om potentiële valkuilen te vermijden. Ze doet geen moeite om zich anders voor te doen dan ze is, ook niet als ze in ongemakkelijke situaties verzeild raakt. Bijvoorbeeld als oud-kampioenen, die ze niet kent, komen kennismaken.
Schippers: 'Ik ben niet heel goed in de geschiedenis van atletiek. Als ik het niet weet, dan vraag ik het gewoon. Mooi is wel dat sommige oud-sporters zich voorstellen met een omschrijving van wat ze doen.'
Dafne Schippers oogt in balans. Ze heeft aan een woelig jaar genoeg gehad om te wennen aan het bestaan als bekende Nederlander. Voorbij is de tijd dat de zinsneden van coach Bennema doorklonken in haar verlegen antwoorden. Ze heeft haar stem gevonden.
Ze is openhartig en eerlijk tijdens persconferenties. Ze durft zichzelf te zijn en gaat geen vraag uit de weg. Tegelijkertijd is ze behendig genoeg om potentiële valkuilen te vermijden. Ze doet geen moeite om zich anders voor te doen dan ze is, ook niet als ze in ongemakkelijke situaties verzeild raakt. Bijvoorbeeld als oud-kampioenen, die ze niet kent, komen kennismaken.
Schippers: 'Ik ben niet heel goed in de geschiedenis van atletiek. Als ik het niet weet, dan vraag ik het gewoon. Mooi is wel dat sommige oud-sporters zich voorstellen met een omschrijving van wat ze doen.'
Ze heeft haar doel duidelijk voor
ogen. Haar vriend Nick Rotteveel treedt als dj Nicky Romero wereldwijd
op voor tienduizenden mensen. Hij leeft 's nachts. Het brengt haar niet
in de verleiding om laat naar bed te gaan of trainingen te laten
schieten.
Ook met eten is ze streng voor zichzelf. Sinds ze twee jaar geleden een cursus sportvoeding volgde, stelt ze haar eigen dieet samen. Veel eiwitten, veel vers, weinig koolhydraten. Soms kijkt ze met een schuine blik verlekkerd naar een buffet, maar ze houdt zich aan wat ze bedenkt. Via een bloedcontrole laat ze af en toe nagaan of ze van de juiste voedingsstoffen voldoende binnenkrijgt, zoals vitamines. 'Ik voel me fitter en heb meer energie dan ik had. Dat is mijn graadmeter.'
Ook met eten is ze streng voor zichzelf. Sinds ze twee jaar geleden een cursus sportvoeding volgde, stelt ze haar eigen dieet samen. Veel eiwitten, veel vers, weinig koolhydraten. Soms kijkt ze met een schuine blik verlekkerd naar een buffet, maar ze houdt zich aan wat ze bedenkt. Via een bloedcontrole laat ze af en toe nagaan of ze van de juiste voedingsstoffen voldoende binnenkrijgt, zoals vitamines. 'Ik voel me fitter en heb meer energie dan ik had. Dat is mijn graadmeter.'
Ze behoort tot een zeldzaam ras, blind voor huidskleur, immuun voor gedateerde denkbeelden. Waarom zou dat in Rio anders zijn?
Ze straalt vertrouwen uit. Ze
gelooft in haar talent, ze vertrouwt op haar coaches en ze weet zich
veilig bij haar familie en management. Ze is zich bewust van een
zeldzame gave. Als zij voor een finale in de startblokken plaatsneemt,
dan vindt ze rust. Het gebeurt vanzelf, steeds weer, zonder hulp van een
mental coach of sportpsycholoog.
Uit die rust ontstaat een explosie. Op de belangrijkste momenten is die bijna altijd sterker, zuiverder en gerichter dan in trainingen of series. Ze loopt records in finales alsof het vanzelf spreekt. Ze behoort tot een zeldzaam ras, blind voor huidskleur, immuun voor gedateerde denkbeelden. Waarom zou dat in Rio anders zijn?
Uit die rust ontstaat een explosie. Op de belangrijkste momenten is die bijna altijd sterker, zuiverder en gerichter dan in trainingen of series. Ze loopt records in finales alsof het vanzelf spreekt. Ze behoort tot een zeldzaam ras, blind voor huidskleur, immuun voor gedateerde denkbeelden. Waarom zou dat in Rio anders zijn?
Posts
Geen opmerkingen:
Een reactie posten